Mimarlık sosyolojisi

Mimarlık sosyolojisi, yapılmış çevrenin sosyolojik çalışması ve modern toplumlarda mimarların rolü ve kapsamıdır. Mimarlık temel olarak estetik, mühendislik ve sosyal kavramlardan meydana gelir. Yapılmış çevre, insanların aktivitelerinden oluşan tasarlanmış alanlardır. Bu alanlar birbiriyle ilişkili ve birbirinden ayrılamaz bir bütündür. Birbirinden farklı birçok sosyal kurum bulunmaktadır. Bu sosyal kurumlar, bazen binayı kullanan insanların hem binada yaşayanların amacından hem de çeşitli yapı ve organize iletişim akışından tüm yönleriyle faydalanmalarını sağlamak için işlevsel alanlara ihtiyaç duyar. Binaların, bu sosyal kurumların ihtiyaçlarını, toplumsal gereksinimleri karşılamak üzere tasarlanma biçiminin, mimaride sosyal yönlerin uyumu olduğu söylenebilir.

Groups of people crossing the Zhangjiajie Grand Canyon Glass Bridge in China. Picture taken from the west side of the gorge. — Çin'deki Zhangjiajie Büyük Kanyon Cam Köprüsü'nü geçen insan grupları. Geçidin batı tarafından çekilen resim.

Kültürel sosyoloji

Mimarlık, toplumun görsel şeklidir ("Gestalt") ve bunun içinde, tüm çeşitli yapı türleri (tüketimin, hareketliliğin, politik ve dini mimarinin yanı sıra fabrikalar, hapishaneler, sinema binaları vb.) mimari sosyolojinin nesneleri haline gelebilir. Örneğin, spesifik bir mimari, toplumun yapısının ve ilkelerinin nasıl olduğunu ifade eder.

Klasik mimarlık sosyolojisi

Mimarlığın sosyolojik analizi; Marcel Mauss, Walter Benjamin, Norbert Elias, Michel Foucault, Ernst Bloch, Siegfried Kracauer, Pierre Bourdieu, Maurice Halbwachs, Karel Teige ve diğerleri gibi klasik sosyoloji yazarlarında bulunabilir.

Mimari eserlerin sosyolojisi

Teknoloji sosyolojisi, mimari eser sosyolojisine arşitektonik (ing.architectonic) yaklaşımlar sunmaktadır. İlk başlarda, binalar (sanat ve teknik bakımından) bu disiplinin merkezinde yer almamasına rağmen bu sosyoloji teknik konularla ilgiliydi. Yapı olarak mimarlığın bakış açısı, mimari ve özne arasındaki 'etkileşimler' sorusu olacaktır. Çok spesifik bir mimarinin, yol, hareket ve algı gibi kesin konular hakkında nasıl fikirlerde bulunduğudur.

Şehir sosyolojisi ve mekan sosyolojisi

"Sosyal alan" terimi, Pierre Bourdieu ve diğerleri tarafından (mimari veya yapılmış çevrenin aksine) sosyal olarak oluşturulmuş mekansal yapılar olarak daha soyut bir anlamda kullanılır: Georg Simmel böyle bir mekan sosyolojisi fikrini ortaya attı ve her zaman toplumun mimarisini gözledi.

Simmel aynı zamanda bir şehir sosyolojisini kavramını geliştirdi (makaleleri Chicago okulunda okunmuştur): büyük şehirlerdeki spesifik yaşam biçimleriyle ilgili sorunlar üzerine ("Big cities and life of spirit", 1903). Şehir sosyolojisi öncelikle şehir içindeki sosyal yapılarla ilgilenir. Bunlar, ayrışma, şehirleşme ve şehirlerin gerileme süreçleridir. Son zamanlarda, daha çok bir mimarlık sosyolojisi ile ilişkilendirilecek olan “şehirlerin farklılıkları” üzerine bir araştırmalar yoğunluğu oluşmuştur. Ronald Daus, Avrupa dışı Megakentlerin tarihini inceleyerek bu alanda yeni konseptler sunmaktadır.

Kaynakça

Paul Jones, The Sociology of Architecture: Constructing Identities, Liverpool University Press 2010 (in print).
Leslie Sklair, "The Icon Project: Architecture, Cities, and Capitalist Globalization", Oxford University Press, New York, 2017.
Heike Delitz, Gebaute Gesellschaft. Architektur als Medium des Sozialen, Frankfurt/M., New York 2010.
Heike Delitz, Architektursoziologie. Reihe Einsichten. Themen der Soziologie, Bielefeld 2009.
Joachim Fischer/Heike Delitz (eds.), Die Architektur der Gesellschaft. Theorien für die Architektursoziologie, Bielefeld: transcript 2009.
Olivier Chadoin, Etre architecte : les vertus de l'indétermination - de la sociologie d'une profession à la sociologie du travail professionnel, Presses Universitaires de Limoges, 2007.
Heike Delitz, Die Architektur der Gesellschaft. Architektur und Architekturtheorie im Blick der Soziologie, in: Wolkenkuckucksheim - Cloud-Cuckoo-Land - Vozdushnyi zamok. Internationale ZS für Theorie und Wissenschaft der Architektur, 10. Jg. H. 1 (Sept. 2006): »From Outer Space: Architekturtheorie außerhalb der Disziplin« (http://www.tu-cottbus.de/BTU/Fak2/TheoArch/Wolke/deu/Themen/051/Delitz/delitz.htm).
Herbert Schubert, Empirische Architektursoziologie, in: Die alte Stadt 1/2005, 1-27
Joachim Fischer/ Michael Makropoulos (Hg.), Potsdamer Platz. Soziologische Theorien zu einem Ort der Moderne, München 2004
Bernhard Schäfers, Architektursoziologie, Opladen (Leske + Budrich) 2003 ISBN 3-8252-8254-6
Gieryn, Thomas: What Buildings do, in: Theory and Society 31 (2002), 35-74
Guy Ankerl, Experimental Sociology of Architecture. A Guide to Theory, Research and Literature, Mouton de Gruyter Publ. (The Hague, Paris, New York)549 p. 1983 ISBN 90-279-3440-1 (paper) Hardcover ISBN 90-279-3219-0.
Anthony D. King (ed.), Buildings and Society: Essays on the Social Development of the Built Environment, London 1980
Robert Gutman, "Architecture from the Outside In: Selected Essays by Robert Gutman (ed. Dana Cuff, John Wriedt), Princeton Architectural Press, 2010. "People and Buildings" (ed. Robert Gutman, Nathan Glazer), Transaction Publishers, 2009. "Architectural Practice: A Critical View," Princeton Architectural Press; 5th edition, 1997.
www.architektur-soziologie.de task force Sociology of architecture in the German Sociological Association
Espaces et Sociétés « Sociologie et architecture : matériau pour une comparaison européenne », Olivier Chadoin et Viviane Claude (Coord), n°142, juin 2010.
Chadoin Olivier, « Le sociologue chez les architectes – Matériau pour une sociologie de la sociologie en situation ancillaire », Sociétés contemporaines, n°3/75, 2009.
Chadoin Olivier, "Sociologie de l'architecture et des architectes", Marseille, Editions Parnthèses, 2021.