Lüksemburgca
Günümüz dünyasında Lüksemburgca tartışılmaz bir önem kazanmıştır. İster büyük değişimlerin öncüsü olsun, ister bir tartışma nesnesi olsun, ister tarihsel bir referans noktası olsun, Lüksemburgca geniş çapta ilgi uyandırmaktadır. Etkisi belirli bir alanın ötesine geçerek günlük yaşamın farklı yönlerini etkilemektedir. Bu makalede, Lüksemburgca'in rolünü ve mevcut bağlamdaki önemini daha ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. Kökeni ve sonuçları dahil evrimine kadar, Lüksemburgca'in kapsamını ve günümüz toplumundaki önemini daha iyi anlamamızı sağlayacak eksiksiz bir analize gireceğiz.
| Lüksemburgca | |
|---|---|
| Lëtzebuergesch | |
| Ana dili olanlar | Lüksemburg, Belçika, Fransa, Almanya |
| Konuşan sayısı | 400,000[1] (2010) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Latin |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | lb |
| ISO 639-2 | ltz |
| ISO 639-3 | ltz |
Lüksemburgca (Lüksemburgca: Lëtzebuergesch, Fransızca: Luxembourgeois, Almanca: Luxemburgisch) Lüksemburg'un resmî dillerinden biridir. 1984 yılında Almanca ve Fransızcanın yanında, Lüksemburg'un resmî dili olarak kabul edilmiştir. Dünya çapında 320,830 kişi Lüksemburgca konuşabilmektedir.[2]
Dil Ailesi
Lüksemburgca, Hint-Avrupa dil ailesi hiyerarşisinin alt gruplarından Orta Aşağı Almanca dil grubunun Batı Merkezi Almanca kısmında yer alan bir dildir. Zaman zaman Lüksemburgca bir Almanca ağzı olarak görülür.
Alfabe
Lüksemburgca 26 harfli bir Latin Alfabesi'yle yazılır. Diyakritik işaret olarak "é", "ä" ve "ë" olarak 3 farklı harf almıştır.
Değişim
Bir sözcüğün sonunda yer alan -n, başka bir sözcükle birleşme olduğunda silinir.
- (Sözcükler arasında) den + Ball → de Ball ("Top"), wann + mer ginn → wa mer ginn ("Biz giderken")
- (Birleşik sözcüklerde) Dammen + Schong → Dammeschong ("Kadın ayakkabıları")
Aşağıdaki gibi durumlarda ise -n silinmez:
- n, d, t, z, or h harflerinden önce.
- den Tuerm ("kule"), wann hien drénkt ("O (eril) içerken")
- Gromperenzalot ("Patates salatası"), fënnefandrësseg ("35")
- Bir sesli harften önce
- den Apel ("elma"), wann ech ginn ("Ben giderken")
- Ouerenentzündung ("kulak iltihabı")
- Cümlenin sonunda veya bir noktalama işaretinden önce.
- Ech hunn (wéi gëschter) vill geschafft. ("Çok iş yaptım (Tıpkı dün olduğu gibi)")
- Bu silme, başlarında s: säin, si/se/s', sech, seng, sou (Ve belki diğerleri) bulunan sözcüklerde ve bunları takip eden sözcüklerden önce isteğe bağlıdır.
Küçük bir sözlük
- eent - 1
- dräi - 3
- véier - 4
- aacht - 8
- siwwenzéng - 17
- Moss - kız
- Schong - ayakkabı
- Suen - para
- Timber - posta pulu
- Wéi al bass du? - Kaç yaşındasın?
- Mäin Num ass ... - Adım ...
- Äddi! - Eyvallah!
- An der Rei. - Tamam.
- Pleséier - sevinç, eğlence
- Tommel-dech! - Haydisene!
- Paräis - Paris
- Zännbiischt - diş fırçası
- Boîte - disko
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 30 Nisan 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2013.
- ^ "Ethnologue report for Luxembourgeois". 3 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2009.
