İlgi eki

Modern dünyada, İlgi eki toplumun farklı alanlarıyla giderek daha alakalı hale geldi. İlgi eki kurulduğu günden bu yana büyük ilgi uyandırmış ve çeşitli çalışma ve araştırmalara konu olmuştur. Bu makalede, İlgi eki'in etkisini ve etkisinin yanı sıra farklı bağlamlardaki etkilerini ayrıntılı olarak inceleyeceğiz. Tarih boyunca İlgi eki, hem bireysel hem de kolektif olarak insanların yaşamlarında temel bir rol oynamıştır. Kapsamlı bir analiz yoluyla, İlgi eki'in en alakalı yönlerini ve gelecekteki olası gelişmelerini ele alan eksiksiz ve güncel bir vizyon sunmayı amaçlıyoruz.

Örnekler
  • kilimin deseni
  • bahçenin duvarı
  • havanın sıcaklığı
  • üzümün tadı
  • yurdun havası
  • benim odam

İlgi eki veya tamlayan eki, dil bilgisinde bir varlığın kime ait olduğunu bildiren bu ek, Türkiye Türkçesinde ünsüzle biten ad kök ve gövdelerine {+In} "-ın, -in, -un, -ün" ve ünlüyle bitenlerden sonra {+nIn} "-nın, -nin, -nun, -nün" şekillerine sahiptir.[1][2] Bu ek, sözcüklerin genitif hâlini oluşturmakta kullanılır. Sadece "ben" ve "biz" zamirlerine eklendiğinde -im şekline dönüşür (benim, bizim). Belirtili isim tamlamalarında ilk sözcüğe (tamlayana) eklendiği için tamlayan eki olarak da bilinir.[3] "i" harfi, büyük ve küçük ünlü uyumuna uyacak şekilde dar ünlülerden birine (ı, i, u, ü) dönüşebilir:

  • evin kapısı
  • ağacın dalı
  • okulun bahçesi
  • üzümün çöpü

İlgi ekine sıklıkla isim tamlamalarında rastlanmasına rağmen görünürde bir tamlamanın parçası olmayan sözcüklerde de kullanılır:

  • Bu güzel dünya hepimizin. (hepimizin dünyası)
  • At binenin, kılıç kuşananın. (binenin atı, kuşananın kılıcı)

Su ve ne kelimeleri –y- yardımcı sesini alır: suyum, neyin

İle, için, gibi, kadar edatları, zamirlere –in eki ile bağlanırlar:

  • Benim ile>benimle, benim için, benim gibi, benim kadar
  • Senin ile>seninle, senin için, senin gibi, senin kadar
  • Onun ile>o-n-unla, o-n-u-n için, o-n-un gibi, onun kadar.

İyelik ekleriyle kullanım

İlgi ekleri belirtili isim tamlaması yapımında kullanıldığı için, iyelik ekleri ile yakından ilişkilidir. İyelik ekleri tamlamada ikinci kısmın (tamlananın) sonuna gelen eklerdir:

  • evin kapı
  • benim kitabım
  • senin kalemin

Aitlik eki

İlgi eki, aitlik eki "-ki" ile karıştırılmamalıdır.

  • Senin kalemin (ilgi eki)
  • Seninki (Aitlik ekiyle kullanım)

Örnekler

  • isim + çoğul eki + iyelik eki + İlgi eki:

Arkadaşlarımızın ödevleri

Kaynakça

  1. ^ Korkmaz, Zeynep (2007). Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu. s. 23. ISBN 975-16-1643-3. 
  2. ^ Muharrem Ergin, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım, İstanbul 2002, s. 229.
  3. ^ Çekim ekleri 18 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Turkceciler.com. Erişim: 23 Kasım 2012.