Yardım:IPA
 | Burası bir bilgilendirme sayfasıdır. İçerikte Vikipedi topluluğunun projede uygulanmasına olumlu baktığı düsturlar ve teamüller açıklanmaktadır. Topluluğun etraflı incelemesinden geçmediği için Vikipedi'nin politika ya da yönergelerinden biri değildir. |
2020'ye revize edilmiş son resmi IPA tablosu
Bu sayfa Uluslararası Fonetik Alfabe'yi (IPA) bilmeyenlere rehberlik etmesi amacıyla oluşturulmuştur ve sadece en çok kullanılan işaretler yer almaktadır. Diğer az kullanılan işaretler asıl UFA sayfasında yer almaktadır.
Daha rahat anlaşılması için Türkçede olan sesler Türkçe kelimelerden örneklerle, Türkçede bulunmayanlar ise özellikle İngilizce, Almanca, Fransızca gibi Türkiye'de çok bilinen dillerden örneklerle gösterilmiştir. Çince, Hintçe, Arapça ve Rusça gibi Latin alfabesiyle yazılmayan dillerden seçilen kelimelerin yanında Türkçe okunuşuna göre Latin alfabesiyle yazılmış hâlleri yer almaktadır.
Ana işaretler
| Harf | Örnek | Tanım |
|---|---|---|
| ^ üst A | ||
| Türkçe ara | ||
| Almanca Ober (garson) Rusça голова, gıla'va (baş) |
sesine benzer. Ancak ağız daha açıktır. | |
| Felemenkçe bad (banyo) Fince kana (tavuk) |
sesine benzer. Ancak daha geriden söylenir. | |
| İngilizce Boston Farsça آب, ab (su) Korece 어려움 (güçlük) |
sesine benzer. Ama dudaklar yuvarlaktır. | |
| İngilizce plus (artı) | sesine banzer, ancak dudaklar düzdür. | |
| Türkçe ben İngilizce cat (kedi) Azerice səs (ses) |
ve arası bir ses. | |
| ^ üst B | ||
| Türkçe büyük | ||
| Vietnamca bư (salak) Zulu ubaba (babam) |
Gırtlaktan söylenen sesi. | |
| Sadece bazı Afrika dillerinde bulunur. Üşürkenki brrr sesine benzer. | ||
| İspanyolca lava (lav) Türkmence watan (vatan) |
ve arası bir ses | |
| ^ üst C | ||
| Türkçe kebap | Türkçede ince ünlülerle kullanılan K sesi | |
| Almanca Ich (ben) | ve arası bir ses. | |
| Lehçe ściana, Çince 西安, Xi'an, Şian | ve arası bir ses. | |
| ^ üst D | ||
| Türkçe dağ | ||
| Svahili Dodoma, Viyetnamca đi (yürümek, gitmek) | Gırtlaktan söylenen sesi. | |
| Hintçe डेढ़, derh (bir buçuk) İsveççe nord (kuzey) |
Yuvarlanan sesi. | |
| 1 | Türkçe cam | |
| 1 | İtalyanca zero (sıfır) Arnavutça xehe (mineral) Ermenice ձյուն, dzün (kar) |
Hızlı okunan ve sesleri |
| 1 | Lehçe niedźwiedź (ayı) | Hızlı okunan ve sesleri. |
| 1 | Lehçe dżem (reçel) | Hızlı okunan ve sesleri. |
| İngilizce the | Peltek sesi. | |
| ^ üst E | ||
| Türkçe ev | ||
| İngilizce above (yukarı) Türkçe ıslak |
ve arası bir ses | |
| Amerikan İngilizcesi runner (koşucu) | ve arası bir ses. | |
| İngilizce bird | sesine benzer. Ama dil daha geridedir. | |
| ^ üst F | ||
| Türkçe fil | ||
| Japonca 富士, Fuji | sesine benzer, ama dudaklar dişe değmez. Mum üflerkenki gibi. | |
| ^ üst G | ||
| Türkçe garaj | Türkçede kalın ünlülerle kullanılan G sesi | |
| Svahili Uganda | Gırtlaktan söylenen /g/ sesi. | |
| Arapça القذافي, Al-Qaddâfî (bazı ağızlarda) | sesine benzer ama daha sert çıkar. | |
| Türkçe gör | Türkçede ince ünlülerle kullanılan G sesi | |
| ^ üst H | ||
| Türkçe hemen | ||
| Ukraynaca гора, hora (dağ) | sesine benzer. Ama ağız daha açıktır. | |
| Arapça ممحمد, Muhammed | sesine benzer. Ama daha geriden çıkar. | |
| ^ üst I | ||
| Türkçe isim | ||
| Rusça ты, tɨ | ve arası bir ses. | |
| İngilizce sit | Çabuk okunan İ sesi. Bir başka ünlüden sonra kullanıldığında o ünlüyü Y sesine yaklaştırır. Örneğin ay, olarak gösterilir. | |
| ^ üst J | ||
| Türkçe yer | ||
| Türkçe iğne | Türkçede ince ünlülerle kullanılan Ğ sesi | |
| ^ üst K | ||
| Türkçe kapı | Kalın ünlülerle birlikte kullanılan K sesi | |
| ^ üst L | ||
| Türkçe lâle | Türkçede ince ünlülerle kullanılan L sesi | |
| Türkçe lala | Türkçede kalın ünlülerle kullanılan L sesi | |
| Gaelce llwyd (gri), Zulu isilhalha (ağaç) | ve arası bir ses. | |
| Norveççe farlig (tehlikeli) | Yuvarlanan sesi. | |
| Japonca ラーメン, rāmen | ve arası bir ses | |
| İspanyolca llama (ateş) | ve arası bir ses | |
| Zulu dla (yemek) | ve arası bir ses. | |
| ^ üst M | ||
| Türkçe merak | ||
| Türkçe hemfikir | Üst dudağın dişe değirildiği bir /m/ sesi. | |
| ^ üst N | ||
| Türkçe nar | ||
| İngilizce king (kral) Türkmence siňek (sinek) |
ve arası bir ses. | |
| İspanyolca enseñar (örğretmek) Fransızca champagne (şampanya) |
ve arası bir ses | |
| Hintçe गणेश, Ganeşa, İsveççe garn (iplik) | Yuvarlanan /n/ sesi. | |
| Japonca 日本, Nihon (Japonya) | Sert bir sesi. | |
| ^ üst O | ||
| Türkçe ordu | ||
| Türkçe örnek | ||
| İsveççe dum (salak) | ve arası bir ses. | |
| İngilizce how | ve arası bir ses. | |
| Fransızca jeune (genç), Almanca Hölle (cehennem) | Peltek bir Ö sesi | |
| Estonca kõrv (kulak) Vietnamca tơ (ipek) |
sesine benzer. Ama dudak düzdür. | |
| ^ üst P | ||
| Türkçe parti | ||
| ^ üst Q | ||
| Arapça القرآن (Kur'an) Özbekçe qoʻl (el) |
Gırtlaktan okunan bir K sesi | |
| ^ üst R | ||
| İspanyolca perro İskoçça borrow |
Türkçedekinden daha sert bir R sesi | |
| İngilizce borrow (bazı ağızlarda) | sesine benzer. Ama dil damağa değmez. | |
| Türkçe Türkçe | ||
| Hintçe साड़ी, sari | sesine benzer. Ama dil daha geridedir. | |
| Fransızca karré (kare), Almanca Rübe (turp) | Yutulan sesi. | |
| Fransızca Paris Almanca Rübe (turp), Kazakça саған, sağan (sana) |
Gırtlaktan çıkan sesi. | |
| ^ üst S | ||
| Türkçe sistem | ||
| Türkçe şart | ||
| Rusça шут, şut (aptal) | Yuvarlanan sesi. | |
| ^ üst T | ||
| Türkçe taş İngilizce stop (dur) |
||
| Hintçe ठग, tıg (hırsız) | Yuvarlanan sesi | |
| 2 | Türkçe çam | |
| 2 | Rusça царь, tsar (çar) Almanca zehn (on) Gürcüce კაცი, katsi |
Hızlı okunan ve sesleri |
| 2 | Lehçe ciebie (sen, siz) Katalanca fletxa (ok) |
Hızlı okunan ve sesleri. |
| 2 | Lehçe czas (zaman) | Hızlı okunan ve sesleri. |
| İngilizce bath (hamam, banyo), Yunanca θάλασσα, talasssa (deniz) | Peltek sesi. | |
| ^ üst U | ||
| Türkçe uzun Fransızca vous (sen, siz) |
||
| Rusça кюрий, kuri (köri) | ve arası bir ses. | |
| İngilizce full Almanca Bundesrepublik |
Kısa okunan sesi. | |
| ^ üst V | ||
| Türkçe cetvel Almanca Wächter (muhaffız) Yunanca βερνίκι, verniki (vernik) |
||
| Almanca was (ne) | ve arası bir ses. | |
| ^ üst W | ||
| İngilizce wow (vay) Fransızca oui (evet) Lehçe łaska (zarafet) |
Türkçede bazı ağızlarda kavun. | |
| İngilizce what (ne, bazı ağızlarda) Kernevekçe whath |
ve seslerinin arası bir sestir. | |
| Türkçe ılık | ||
| Türkçe ağa | Türkçede kalın ünlülerle kullanılan Ğ sesi | |
| ^ üst X | ||
| Almanca Kuchen İskoçça loch (göl) Azerice xoş (hoş) |
ve arası bir ses | |
| sesine benzer ama daha geriden çıkar. Almanca ve Arapçanın bazı şivelerinde bulunur. | ||
| ^ üst Y | ||
| Türkçe üzüm | ||
| Almanca Düsseldorf | sesine benzer ama daha içeriden okunur. | |
| Fransızca nuit | ve arası bir ses. | |
| ^ üst Z | ||
| Türkçe zam | ||
| Türkçe ajan | ||
| Lehçe źrebię (tay) | sesine benzer. Ama dil daha geridedir. | |
| Lehçe żona (eş, karı) | ve arası bir ses | |
| ^ top Diğer | ||
| Arapça غرفة, ğurfa (oda) Yunanca γάλα, ğala (süt) |
Sürtünmeli sesidir. | |
| İngilizce, bazı ağızlarda button /ˈbʌʔn/ (düğme) | Nefesin kısa bir süre kesilmesi şeklinde tanımlanabilir. | |
| Arapça عربي, ʿarabî (Arapça), İbranice עִבְרִית, ʿivrit (İbranice) | Gırtlaktan çıkan hafif bir ses | |
| Zulu icici (küpe) | Türkçede olmaz anlamındaki "cık-cık" sesine benzer. | |
| Zulu ixoxo (kurbağa) | Dilin damağa dayanıp "zuk-zuk" sesleri çıkartılmasıyla oluşturulur. At kişnemesine benzetilebilir. | |
| Zulu iqaqa (kokarca) | İki dudağın ses çıkartarak açılması ile elde edilir. Öpücük sesine benzetilebilir. | |
- ^1^2 Bu işaretler resmî olarak birbirine bağlanır (/t͡ʃ/). Bazen tek işaret olarak da yazılırlar (/ʧ/), ama bu artık resmî değildir. Ancak çoğu sunucu tarafından desteklenmediği için bağ olmadan yazılmalıdırlar.
Diyakritik işaretler
| Harf | Örnek | Tanım | ^ üst | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Hece ayıracı. (genelde gösterilmez) | |||||
| Türkçe yan | Sonra geldiği ünsüzün sonrasında ünlü gelmediğini gösterir. (genelde gösterilmez) | ||||
| Almanca Aachen Fransızca gare (gar) |
Ünlü harfi uzatır. | ||||
| Almanca Fahre (sürmek) | Ünlü harfi alçaltarak uzatır. | ||||
| Fransızca blanc (beyaz) | Burundan çıkan /ɑ/ | ||||
| Türkçe telaffuz | Birincil vurgu. Kendinden sonraki sesi vurgular. | ||||
| Türkçe telaffuz | İkincil vurgu. Kendinden sonraki sesi vurgular. | ||||
| Rusça Ленин /lʲe'nʲɪn/ | Sesi peltekleştirir (/j/ sesine benzetir). | ||||
| İngilizce come (gel) | Ünsüz söylenirken daha çok hava çıkmasını sağlar. | ||||
| İngilizce quick (çabuk) | Ünsüz söylenirken dudak hareketi olmasını sağlar. | ||||
| Zulu ukuza (gelmek) | Harfi daha sertleştirir. | ||||
| Arapça الله, Allah | Harf söylenirken dil, dişlere normalden daha fazla yaklaştırılır. | ||||
| 妈妈, māma (anne) | Yüksek sesle. | ||||
| 妈妈, māma (anne) | Orta sesle. | ||||
| 马, mă (at) | Düşük sesle | ||||
| 骂, mà (lânet) | Düşen sesle | ||||
| 麻, má (keten) | Yükselen sesle | ||||
- Çincenin Latin Alfabesi ile yazımında kullanılan diyakritik işaretler IPA işaretleri ile aynıdır ama farklı sesleri ifade eder.
Gösterimi
IPA yazılırken hep iki parantez arasında gösterilir. Bunun en çok kullanılan iki yolu ise;
- /Eğik çizgiler/ fonem denilen anlamlı sesleri gösterir. Eğik çizgiler arasındaki bir işaretin bile değiştirilmesi durumunda kelimenin anlamı değişebilir ya da kelime hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Ancak, eğer okuyucu yazılan dili bilmiyorsa nasıl okuması gerektiğini anlayamayabilir.
- kelimenin sesbilimsel detaylarını gösterir, ki eğer okuyucunun anadili o dilse zaten nasıl okuması gerektiğini bilir. Ancak, okuyucu anadili olarak yabancı bir dili konuşuyorsa o dili nasıl okuması gerektiğini anlayamaz. Köşeli parantez, sadece ayrıntılı olarak okunması istendiğinde kullanılır.
Kullanımı
Harfler
Bu iki işaret benzer görünmeli:
|
Eğer sol kutuda gördüğünüz işaret aşağıda duran bir g harfinden çok, yukarıda duran bir Y harfine benziyorsa, yazı tipinizden kaynaklanan bir hata söz konusu demektir. Yazı tipinizi Lucida Sans Unicode ya da Arial Unicode olarak değiştirmek bunu düzeltecektir.
Dış bağlantılar
- IPA pronunciation chart
- IPA Charts – pronunciation charts with an interactive chart of all IPA symbols with their sounds (Flash)
- IPA Character Picker 7 - An easy-to-use web site for creating the complete set of IPA characters with any diacritic.