Ukraynaca

Günümüz dünyasında Ukraynaca, farklı alanlarda büyük ilgi gören ve tartışılan bir konudur. Yıllardır Ukraynaca bir hayranlık ve araştırma kaynağı olmuştur. Şu anda, bu alandaki son gelişmeler ve keşifler nedeniyle Ukraynaca'in önemi yeni bir rol üstlenmiştir. Ukraynaca bilimsel, sosyal, teknolojik veya kültürel açıdan olsun merak uyandırmaya ve birçok soru üretmeye devam eden bir konu. Bu makalede, bugün çok alakalı olan bu konunun kapsamlı ve zenginleştirici bir vizyonunu sağlamak amacıyla Ukraynaca ile ilgili çeşitli yönleri ve hususları ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Vikipedi
Vikipedi
Özgür Ansiklopedi Vikipedi'nin Ukraynaca (uk) sürümü
Ukraynaca
Ukraince
українська мова
Telaffuzukrayins'ka mova
BölgeDoğu Avrupa
EtnisiteUkraynalılar
Konuşan sayısı36.028.490  (2001)[1]
Dil ailesi
Önceki formlar
Yazı sistemiKiril alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil Ukrayna
 Polonya (tanınan)
Kırım Cumhuriyeti
Sivastopol
 Transdinyester
Tanınmış azınlık dili Belarus
 Bosna-Hersek[2]
 Hırvatistan[2]
 Çekya[3]
 Macaristan[4]
 Moldova[5][6][7]
 Polonya[2]
 Romanya[2]
 Sırbistan[2]
 Slovakya[2]
Dil kodları
ISO 639-1uk
ISO 639-2ukr
ISO 639-3ukr
Ukraynacanın dağılım haritası: çoğunluk (koyu mavi) ve azınlık (açık mavi).
20. yüzyılın başlarında Ukraynacanın konuşulduğu yerler.
Ukraynaca konuşan biri. (Wikimania 2019, Stockholm)

Ukraynaca (Ukraynaca: украї́нська мо́ва, ukrayinska mova), Doğu Slav dillerine ait bir dil. Ukrayna'nın resmî dilidir. Türkçede bu dilin adı için Ukrain/Ukrayn millet adından hareketle Ukraince veya Ukraynca kullanımı da vardır.[8]

Ukraynaca Kiril alfabesi ile yazılır. Rusça, Lehçe, Slovakça gibi yakın akrabası olan Slav dilleriyle ortak kelime haznesi geniştir.

Tarihsel dilbilimciler, Ukrayna dilinin kökenini Orta Çağ'dan kalma Kiev Knezliğinin Eski Doğu Slavcasına kadar izler. Kiev Knezliğinin dağılmasından sonra dil, Rutence adı verilen bir forma dönüştü. Rutence ile birlikte, modern Ukrayna topraklarında, Kilise Slavcası'nın Kiev versiyonu ayin törenlerinde de kullanıldı.[9] Ukraynaca, Kazak Hetmanlığı'nin kurulmasıyla ilişkili olarak 17. yüzyılın sonlarından beri yaygın olarak kullanılmaktadır. 1804'ten Rus Devrimi'ne kadar, Ukrayna dili, Ukrayna'nın büyük bölümünün (Orta, Doğu ve Güney) bulunduğu Rus İmparatorluğu'ndaki okullarda yasaklandı.[10] Dilin hiçbir zaman yasaklanmadığı Batı Ukrayna'da türkülerde (gezgin müzisyenler) ve önde gelen yazarlar arasında[11] her zaman yeterli bir temelde korunmuştur.[12]

Ukrayna alfabesi

Ana madde: Ukrayna alfabesi
А а - A a Б б - B b В в - V v Г г - G g (Hırıltılı H gibi okunduğundan H harfi olarak da bilinir) Ґ ґ - G g Д д - D d Е е - E e Є є - Ye ye Ж ж - J j (Zh zh) З з - Z z И и - I ı
І і - İ i Ї ї - Yi, yi Й й - Y y К к - K k Л л - L l М м - M m Н н - N n О о - O o П п - P p Р р - R r С с - S s
Т т - T t У у - U u Ф ф - F f Х х - H h (Kh kh) Ц ц - Ts ts Ч ч - Ç ç Ш ш - Ş ş Щ щ - Şç şç Ю ю - Yu yu Я я — Ya ya Ь ь — Yumuşatma işareti

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2014. 
  2. ^ a b c d e f "List of declarations made with respect to treaty No. 148 (Status as of: 21/9/2011)". Council of Europe. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 
  3. ^ "National Minorities Policy of the Government of the Czech Republic". Vlada.cz. 9 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012. 
  4. ^ "Implementation of the Charter in Hungary". Database for the European Charter for Regional or Minority Languages. Public Foundation for European Comparative Minority Research. 27 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014. 
  5. ^ "Игорь Додон // Русский язык должен вернуться в Молдову". Deschide. Deschide. 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2017. 
  6. ^ "Додон готов изменить статус русского языка в Молдавии в случае воссоединения с Приднестровьем". Rosbalt. Rosbalt. 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2017. 
  7. ^ "Русский союз Латвии будет сотрудничать с партией Социалистов Молдовы". Rusojuz.lv. Latvian Russian Union. 18 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2017. 
  8. ^ İğci, Alpay (2019). "Türkçede Kullanılan Dil Adlarının Yapısı". XI. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildiri Kitabı. s. 215. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  9. ^ Viktor Hrebeniuk. (ПЦУ і церковнослов’янська мова). Volhynian diocese (Orthodox Church of Ukraine). 9 April 2019
  10. ^ Eternal Russia: Yeltsin, Gorbachev, and the Mirage of Democracy by Jonathan Steele, Harvard University Press, 1988, 978-0-674-26837-1 (p. 217)
  11. ^ Contested Tongues: Language Politics and Cultural Correction in Ukraine by Laada Bilaniuk, Cornell Univ. Press, 2006, 978-0-8014-7279-4 (page 78)
  12. ^ Purism and Language: A Study in Modem Ukrainian and Belorussian Nationalism 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Paul Wexler, Indiana University Press, 087750-175-0 (page 309)