Bugünkü yazımızda son zamanlarda pek çok kişinin dikkatini çeken bir konu olan Hava trafik kontrol konusuna değineceğiz. Günümüz toplumundaki önemi, günlük yaşam üzerindeki etkisi veya tarihsel önemi açısından Hava trafik kontrol, hem uzmanlar hem de hayranlar tarafından tartışma, ilgi ve inceleme konusu olmuştur. Hava trafik kontrol, kökeninden günümüze kadar farklı alanlardaki etkisi ve zaman içindeki gelişimiyle detaylı ve kapsamlı bir şekilde araştırılmayı hak eden bir konudur. Bu makalede onun farklı yönlerini inceleyeceğiz, sonuçlarını analiz edeceğiz ve mevcut bağlamda gerçek anlamını keşfedeceğiz.
Hava trafik kontrol hizmeti (ATC), hava araçlarının manevra sahasında, apronda[1] veya uçuşun herhangi bir safhasında birbirleriyle ve manialarla çarpışmalarını önlemek; emniyetli, verimli ve düzenli hava trafik akışını sağlamak amacıyla verilen hava trafik hizmeti (ATS) türü. ATC kısaltması İngilizce Air Traffic Control kavramının akronimidir. ATC hizmeti veren görevlilere hava trafik kontrolörü (ATCO) denir.
ATC hizmetleri uluslararası şekilde İngilizce olarak yerine getirilir. ATC birimleri fonksiyonlarına göre şu çağrı adlarından birini alırlar:[2]
Herhangi bir hava trafik hizmet biriminin görevini belirtmeyen (yanıltıcı) bir çağrı adı kullanması suç teşkil eder.[3]
ATC birimleri şu hizmetleri sağlarlar:[2]
ATC'ler Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık genel Müdürlüğü tarafından yapılan lisans sınavı sonucunda lisanslandırılmış lisanslı kişilerdir. Türkiye'deki ilgili kurum Ulaştırma Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi'dir.
Hava trafik kontrolörleri lisanslarına ek olarak aşağıdaki alanlarda derece sınavlarına girerler ve bu sınavlarda başarılı oldukları takdirde dereceleriyle ilgili hava trafik hizmeti görevini yerine getirirler.İlgili dereceler şunlardır:
Hava trafik kontrolörleri, iyi derece İngilizce bilmek ve her sene, çalıştıkları bölgeyle ilgili derece yenileme sınavlarına girmek zorundadırlar. Bu sınavlara girebilmek için her sene SHGM tarafından yetkilendirmiş havacılık tıp merkezlerinden ICAO Ek-1 Sınıf 3'e uygun heyet raporu almak zorunlulukları vardır. Kontrolörler Türkçe ve İngilizce dillerinde, yanlış anlamalara ve aksamalara yol açabilecek belirgin bir aksan veya lehçe, dilde pelteklik, gizli kekemelik ve aşırı heyecan sahibi olmamalıdır. Hava trafik kontrolörlerinin alkol ve psikoaktif madde kullanımları denetlenir ve gerekirse görevden uzaklaştırılır.[kaynak belirtilmeli]
Robson, David, Dorothy Pooley ve Helena Hughes. The Air Pilot's Manual 7: Radiotelephony. 3. baskı. Cranfield. Aviation Theory Centre, 2009.