Arpaçay, Kars

Günümüzde Arpaçay, Kars, geniş bir yelpazedeki insanların büyük ilgisini çeken bir konu haline geldi. Etkisi sınırları aşmayı ve farklı alanlarda tartışmalar ve yansımalar yaratmayı başardı. Alanında uzmanlardan sıradan vatandaşlara kadar Arpaçay, Kars herkesin dikkatini çekti. Bu olgu, görünüşlerin ötesini araştırmak ve Arpaçay, Kars ile ilgili her yönü iyice anlamak isteyen akademisyenlerin, profesyonellerin ve konunun meraklılarının ilgisini çekmiştir. Tarih boyunca Arpaçay, Kars, hayatımızın çeşitli yönlerini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen önemli kilometre taşları ve dönüşümlere imza attı. Bu yazıda, bugün önemini ve alaka düzeyini anlamak amacıyla Arpaçay, Kars ile ilgili her şeyi ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Arpaçay
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKars
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamLokman Önder[1]
 • Belediye başkanıZeki Elma (AK Parti)[2]
Yüzölçümü
 • Toplam650 km²
Rakım1450 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam17.373
 • Kır
13,892
 • Şehir
2.384
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu474
İl plaka kodu36

Arpaçay, Kars ilinin bir ilçesidir.

Tarihçe

1927 yılında birleştirilen Şöregel (Kızılçakçak) ile Zarşat (Arpaçay) kazalarının birleştirilerek ilçenin doğusundan geçen Arpaçay'dan etkilenilerek verilmiş isimdir.

Azerbaycan ve Kafkas ellerinden Azeriler ve Karapapaklar (Terekemeler), Kars çevresinden Yerliler ile daha sonra Erivan (Revan)'dan Kürtler yerleşmiş olup; kendi örf ve adetlerine bağlı kalmakla birlikte aralarında uyum sağlamışlardır.

Coğrafya

Arpaçay ilçesi, doğusunda Ermenistan toprakları ve Akyaka ilçesi, güneyinde Kars merkez ilçesi bulunmakta olup; kuzeyinde Çıldır İlçesi ve batısında da Susuz ilçe toprakları ile çevrilidir. Ermenistan ile olan sınır uzunluğu ise 10 km.'dir.

İlçenin alanı 605 km² olup, yüksekliği (rakım) 1675 metredir.

Arazi az dalgalı olup, küçük çaplı tepeler vardır. İlçe hudutlarından geçen Kars Çayı'ndan başka, bir kısmı ilçe sınırlarında kalan Çıldır Gölünden akan Carcı suyu bulunmaktadır.

İklim

İklimi karasal karakter gösterir. Yazın ortalama sıcaklık 19.7 °C, kışın ortalama -4.3 °C dir.

Kar yağışında ortalama kar kalınlığı ilçe merkezinde 42 cm olmakta, yağmur ise m² ye 30–40 kg arası düşmektedir.

Nüfus

2020 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre toplam 16.276 kişinin yaşadığı Arpaçay'da nüfusun 2.384'ü ilçe merkezinde, 13.892'si ise köylerde yaşamaktadır. Nüfusun cinsiyete göre dağılımına bakıldığında toplam Erkek nüfusun 8.404, toplam Kadın nüfusunun ise 7.872 olduğu görülmektedir.

Koç köyü, Kars tarihi boyunca İlk Belde belediyesi unvanını taşıyan tek yerleşim yeridir.

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[4] 25.208 356 24.852
1935[5] 33.466 536 32.930
1940[6] 37.059 863 36.196
1945[7] 40.725 881 39.844
1950[8] 47.021 1.234 45.787
1955[9] 53.819 1.372 52.447
1960[10] 57.408 1.554 55.854
1965[11] 59.911 2.303 57.608
1970[12] 61.528 3.111 58.417
1975[13] 62.310 2.651 59.659
1980[14] 58.982 3.151 55.831
1985[15] 57.995 3.414 54.581
1990[16][a] 27.016 2.815 24.201
2000[17] 24.995 4.453 20.542
2007[18] 21.673 2.983 18.690
2008[19] 20.962 2.737 18.225
2009[20] 20.442 2.468 17.974
2010[21] 20.154 2.503 17.651
2011[22] 19.832 2.549 17.283
2012[23] 19.724 2.956 16.768
2013[24] 19.302 2.844 16.458
2014[25] 18.737 2.843 15.894
2015[26] 18.156 2.870 15.286
2016[26] 17.728 2.893 14.835
2017[26] 17.316 2.893 14.423
2018[26] 17.373 2.858 14.515
2019[26] 16.645 2.374 14.271
2020[26] 16.276 2.384 13.892

İdari yapı

Arpaçay'a bir belde ve 47 köy bağlıdır. Merkez belediyesinden başka Koçköy kasabasında da belediye teşkilatı vardır. İlçe belediyesinin kuruluşu 1927, Koçköy Belediyesi'nin kuruluşu ise 1972 yılında olmuştur. İlçe merkezi ve köylerin yerleşimi genellikle toplu ve düzlük olmakla beraber Akmazdam, Dağköy, Kardeştepe, Taşbaşı, Taşlıağıl, Melikköy, Karakale, Hasançavuş, Kıraç, Bacıoğlu ve Çıldır istikametindeki 8 köy dağlık karakter gösterir. 21 Kasım 1997 tarih ve 97/48293 sayılı müşterek kararname ile Çıldır ilçesine bağlı 8 köy ilçemize bağlanmış ve 40 olan köy sayısı 47'ye çıkmıştır.

İlçe Teşkilatı Bulunan Genel İdare Kuruluşları

Millî Eğitim Müdürlüğü, Tapu Sicil Müdürlüğü, Nüfus Müdürlüğü, Mal Müdürlüğü, Tarım İlçe Müdürlüğü, Müftülük, Adliye, Askerlik Şubesi, Sağlık Grup Başkanlığı, İlçe Jandarma Komutanlığı, İlçe Emniyet Amirliği, Posta İşleme Müdürlüğü, Türk Telekom, Meteoroloji Müdürlüğü, TEAŞ Müdürlüğü, TEDAŞ Başmühendisliği, Özel İdare Müdürlüğü, Köy Hizmetleri Bakımevi ve Karayolları Bakımevi.

Resmi kurumlardan Kaymakamlık Büroları, Mal Müdürlüğü, Tapu Sicil Müdürlüğü, Adliye ve Nüfus Müdürlüğü Hükûmet Konağı'nda diğer kuruluşlar kendi binalarında hizmet vermektedir.

Notlar

  1. ^ Akyaka ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2015. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2015. 
  3. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  4. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  5. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  7. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Arpaçay Nüfusu - Kars". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kars Arpaçay Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Arpaçay, Kars ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.