Günümüz dünyasında, 13. yüzyıl Müslüman tarihinin zaman çizelgesi geniş bir yelpazedeki insanlar için büyük önem taşıyan ve ilgi duyulan bir konu haline geldi. İşletme sahiplerinden profesyonellere, akademisyenlerden eğlence tutkunlarına kadar 13. yüzyıl Müslüman tarihinin zaman çizelgesi dünya çapında milyonlarca kişinin dikkatini çekti. İster sosyal etkisi, ister tarihsel önemi, ister modern dünyadaki önemi açısından 13. yüzyıl Müslüman tarihinin zaman çizelgesi derinlemesine araştırılmayı hak eden bir konudur. Bu makalede 13. yüzyıl Müslüman tarihinin zaman çizelgesi'in farklı yönlerini inceleyerek anlamını, zaman içindeki gelişimini ve toplumun çeşitli alanlarındaki etkisini analiz edeceğiz.
- 1202: Muhammed Bahtiyar Halaci, Bengal'ın büyük kısmını fethetti.
- 1203: Gurlu hükümdarı Gıyâseddin Muhammed 13 Mart 1203'te Herat'ta hastalıktan öldü, yerine kardeşi Gurlu Muhammed geçti.
- 1204: Gurlu Muhammed, Karahıtay birliğinin yardımıyla Harezm hükümdarı Alâeddin Muhammed'e karşı Andhkhud Muharebesi'nde Ceyhun nehri yakınlarında bir yenilgiye uğradı.
- 1206: Gurlu Muhammed, İndus yakınlarında rakip Müslüman mezhebi tarafından öldürüldü. Kutbüddin Aybeg, Kuzey Hindistan ovasında Delhi Sultanlığı'nın temelini attı.
- 1210: Gurlu Sultanı Gıyâseddin Mahmud suikastı, III. Bahâeddin Sâm'ın tahta çıkması. Hindistan'da Kutbüddin Aybeg'in ölümü, Aram Şah'ın tahta çıkması.
- 1211: Gurluların sonu, toprakları Harezmşahlar Devleti tarafından ilhak edildi. Hindistan'da Aram Şah Şemseddin İltutmuş tarafından tahttan indirildi.
- 1212: İspanya'da Muvahhidler Las Navas de Tolosa Muharebesi'nde Hristiyanlara mağlup oldular, İspanya'da Muvahhidler'in sonu. Muvahhid sultanı Muhammed Nasır Fas'a kaçtı.
- 1213 Muvahhid sultanı Muhammed Nasır'ın ölümü, Yûsuf el-Müstansır'ın tahta çıkması.
- 1216: I. Abdülhak liderliğinde Merînîler under Fas'ın kuzeydoğu bölgesi işgal ettiler. Muvahhidler, Nakur Muharebesi'nde Merînîler karşısında mağlup oldular.
- 1217: Merînîler, Sibu nehri kıyısında yapılan muharebede yenilgiye uğrarlar. I. Abdülhak öldürülür ve Merînîler Fas'ı boşaltırlar.
- 1218: Eyyûbî hükümdarı I. Adil'in ölümü, Kamil bin Adil'in tahta çıkması. Osman bin Abdülhak liderliğinde Merînîler Fas'a geri döndüler ve Fes'i işgal ettiler.
- 1220: Harezmşah Alâeddin Muhammed'in ölümü, Celâleddin Harezmşah'ın tahta çıkması.
- 1223: Muvahhid sultanı Yûsuf el-Müstansır'ın ölümü, Abdulvahid Mahlu'nun tahta çıkması. İspanya'da Yûsuf el-Müstansır'ın kardeşi Abdullah'ın bağımsızlığını ilan edip, el-Adil ünvanı aldı.
- 1224: Muvahhid sultanı Abdulvahid Mahlu'nun ölümü, Abdullah el Adil'in tahta çıkması.
- 1225: Abbâsî halifesi Nâsır'ın ölmesi, Zâhir'in tahta çıkması.
- 1227: Muvahhid sultanı Abdullah el Adil suikastı, oğlu Yahya Mutasim'in tahta çıkması.
- 1229: Muvahhid sultanı Yahya'nın ölümü, İdris Memun'un tahta çıkması. Eyyûbî Kamil bin Adil, Kudüs'ü Hristiyanlardan geri aldı.
- 1230: Harezmşahlar Devleti'nin sonu.
- 1232: Muvahhid sultanı İdris Memun'un ölümü, Abdulvahid Reşid'in tahta çıkması.
- 1234: Eyyûbî hükümdarı Kamil bin Adil'in ölümü, II. Âdil'in tahta çıkması.
- 1236: Delhi sultanı Şemseddin İltutmuş'un ölümü. Rükneddin Firuz'un tahta çıkması.
- 1237: Raziye Begüm'ün Delhi sultanı olarak tahta çıkması.
- 1240: Delhi sultanı Raziye Begüm'ün ölümü, Müziddin Behram'ın tahta çıkması.
- 1242: Delhi sultanı Müziddin Behram'ın ölümü, Alaaddin Mesud Şah'ın tahta çıkması. Muvahhid sultanı Abdulvahid Reşid'in ölümü, Abulhasan Sayyid'in tahta çıkması. Abbâsî halifesi Müstansır'ın ölümü, Müstasım'ın tahta çıkması.
- 1244: Muvahhidler, Abu Bayash Muharebesi'nde Merînîleri mağlup ettiler. Merînîler, Fas'ı boşalttılar.
- 1245: Müslümanlar, Kudüs'ü Hristiyanlardan geri aldılar.
- 1246: Delhi sultanı Alaaddin Mesud Şah'ın ölümü, Nâsırüddin Mahmûd'un tahta çıkması.
- 1248: Muvahhid sultanı Abulhasan Sayyid'in, Tilimsan'a yapılan bir saldırıda pusuya düşürüldü. Ömer Murtaza'nın tahta çıkması.
- 1250: Merînîler Fas'a geri dönüp oranın daha büyük bir bölümünü işgal ettiler.
- 1258: Bağdat Kuşatması (1258) - Moğollar, Bağdat'ı yağmaladılar. Abbâsî halifesi Müstasım'ın ölümü. Abbâsî Hanedanı'nın sonu. Hülâgû yönetiminde Moğollar, İran ve Irak'ta kendi hükümranlıklatını kurdular. Altın Orda Devleti'nin müslüman hükümdarı Berke Han, Abbasi Halifesine yapılan muameleyi protesto eder ve birliklerini Bağdat'tan çeker.
- 1259: Hafsî hükümdarı Abdullah Muhammed kendisini Halife ilan etti ve el-Müstansır ismini aldı.
- 1260: Suriye'de Ayn Calut Muharebesi. Mısır Memlûk Devleti, Moğolları mağlup etti ve Moğolların yenilmezlik büyüsü bozuldu. I. Baybars Memlük Sultanı oldu.
- 1262: Güney Asya'da Sühreverdiyye Tasavvuf tarikatını başlatan Bahaüddin Zekeriya'nın Multan'da ölümü.
- 1265: Hülâgû'nun ölümü. Güney Asya'nın Çişti evliyası Feriduddin Ganjshakar'ın ölümü.
- 1266: Altın Orda Devleti'nin İslam'a geçen ilk hükümdarı Berke'nin ölümü. Sekizinci Haçlı Seferi: haçlılar Tunus'u işgal etti; haçlı seferi başarısız oldu.
- 1267: Malik ul Salih, Endonezya'da ilk Müslüman devleti olan Samudera Pasai Sultanlığı'nı kurdu. Muvahhid Halifesi Ömer, Hristiyanların yardımını ister ve İspanyollar Fas'ı işgal eder. Merînîler İspanyolları Fas'tan uzaklaştırır. Muvahhid Halifesi Ömer'in suikastı; Muvahhid Halifesi II. İdris'in tahta çıkışı.
- 1269: Muvahhid Halifesi II. İdris, Merînîler tarafından tahttan indirildi, Muvahhidlerin sonu. Ebû Yusuf Yakub el-Mansur yönetiminde Merînîler Fas'ta iktidara geldiler.
- 1270: Mali'de Müslüman hükmünün kurucusu Mansa Wali'nin ölümü.
- 1272: Gırnata Emirliği'nin kurucusu I. Muhammed bin Nâsır'ın ölümü. Yağmurasan Fas'ı işgal etti ancak savaşta bir terslikle karşılaştı.
- 1273: Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin ölümü.
- 1274: Nasîrüddin Tûsî'nin ölümü. Merînîler, Sijilmasa'yı Abdülvâdîler'den alır. İngiltere Kralı I. Edward yönetiminde Dokuzuncu Haçlı Seferi. Haçlı seferi fiyaskoyla sonuçlanır ve Edward İngiltere'ye döner.
- 1277: I. Baybars'ın ölümü.
- 1280: İkinci Humus Muharebesi.
- 1283: Yağmurasan'ın ölümü, oğlu I. Osman'ın tahta çıkması.
- 1285: Tunus, Tunis ve Bougie olarak bölündü.
- 1286: Gıyaseddin Balaban'ın ölümü. Merînî hükümdarı Ebû Yusuf Yakub el-Mansur'un ölümü. Buğr Han, Bengal'de Nasiruddin ismiyle bağımsızlığını ilan etti.
- 1290: Hindistan'da köle hanedanının sonu, Celaleddin Firuz Halaci iktidara geldi. Osman fetih yolculuğuna başlar ve 1290'da Orta Mağrip'in büyük bir kısmı Abdülvâdîler tarafından fethedilir.
- 1291: Sadî-i Şîrâzî'nin ölümü.
- 1296: Alaeddin Halaci, Delhi Sultanlığı tahtına oturdu. Moğol hükümdarı Gazan Han Müslüman olmuştur.
- 1299: Moğollar Suriye'yi işgal ettiler. Merînîler, Abdülvâdî Tilimsan Krallığı'nın başkenti Tilimsan'ı kuşattı.
Bu yüzyılın sonunda dünya Müslüman nüfusu toplam nüfusun yüzde 7'sine ulaşmıştır.
Ayrıca bakınız