Yaşlı Aristaios

Bu yazımızda son zamanlarda pek çok kişinin dikkatini ve ilgisini çeken bir konu olan Yaşlı Aristaios konusunu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Yaşlı Aristaios, farklı alanlarda tartışma ve tartışmalara yol açan bir konudur ve günümüz toplumundaki alaka düzeyini ve sonuçlarını anlamak önemlidir. Bu makale boyunca Yaşlı Aristaios ile ilgili farklı bakış açılarını inceleyeceğiz, en alakalı yönlerini ele alacağız ve bugünkü etkisini analiz edeceğiz. Ayrıca tarihini, gelişimini ve günlük yaşamın çeşitli yönleri üzerindeki etkisini de inceleyeceğiz. Bu makalenin Yaşlı Aristaios hakkında eksiksiz ve zenginleştirici bir genel bakış sunacağını ve okuyucuları bu çok alakalı konu hakkındaki bilgilerini ve anlayışlarını derinleştirmeye davet edeceğini umuyoruz.

Yaşlı Aristaios
DoğumuMÖ 370
Samos, Yunanistan
ÖlümüMÖ 300
ÇağıHelenistik Dönem
BölgesiAntik Yunan
İlgi alanlarıMatematik

Yaşlı Aristaios (Yunanca: Ἀρισταῖος ὁ Πρεσβύτερος; MÖ 370 - 300) konik kesitleri üzerinde çalışan ve Öklid'in çağdaşı olan Yunan matematikçi.

Hayatı

Aristaios, Menaikhmos'tan sonra yaşadı ve Öklid'in daha yaşlı bir çağdaşı idi. Hayatı hakkında çok az şey biliniyor, ama kesinlikle Iamblikhos'un bahsettiği Pisagor'un damadı değildi. Onunla ilgili ana kaynağımız olan Pappos’un Koleksiyon’unda (Kitap VII) Pappos, ona Yaşlı Aristaios diyor, bu yüzden muhtemelen kendisinden sonra aynı adı taşıyan bir matematikçi daha vardı.

Çalışmaları

Aristaios'a Pappos tarafından kullanılan ancak kaybolan Cisim yerleri ilgili beş kitap (İngilizce: Five Books Concerning Solid Loci) adlı eser için Pappos’tan büyük övgü aldı. Ayrıca Beş Düzgün Katı Cismin Karşılaştırılması Hakkında (İngilizce: Concerning the Comparison of Five Regular Solids)[1] adlı kitabı da yazmış olabilir. Bu kitap da kayboldu; bunu bugün Yunan matematikçi Hypsikles'ın referansıyla biliyoruz. Pappos ayrıca, Aristaios'un "dar açılı, dik açılı ve geniş açılı koninin kesiti" terimlerini tanıttığını da bildirmektedir.

Hem Aristaios hem de Öklid'in konikler üzerindeki çalışmaları, yaklaşık 200 yıl sonra, Apollonios tarafından daha da geliştirildi. Apollonius'un bu çalışması, Aristaios ve Öklid tarafından geliştirilen konik teorisini geçersiz kıldı.

Heath’in notlarında (1921), İskenderiye'de yaşayan Hypsicles ayrıca Aristaios'un “Beş şeklin karşılaştırılması (İngilizce: Comparison of the five figures)” adlı bir çalışmasında, aynı daire hem on iki yüzlünün beşgenini hem de aynı küre içindeki yirmi yüzlünün üçgenini çevrelediğini kanıtladığını söylemektedir. Ancak bu Aristaios'un Öklid'in en yaşlı çağdaşı ve Cisim Yerleri (İngilizce: Solid Loci) eserinin yazarı Aristaios'uyla aynı olup olmadığını bilmiyoruz.[2]

Rönesans'ta Pappos ve Apollonios'un eserleri yeniden keşfedildiğinde, 17. yüzyılda (Vinzenco Viviani 1645, Gilles Personne de Roberval) ve daha sonra (Hieronymus Zeuthen) Aristaios'un çalışmalarını yeniden inşa etmek için de çalışmalar yapılmıştır.

Notlar

  1. ^ Michel Chasles (1989), Jacques Gabay (Ed.), Aperçu historique sur l'origine et le développement des méthodes en géométrie (Fransızca), Paris, s. 7, ISBN 2-87647-057-8 
  2. ^ Thomas Little Heath (1908). "The thirteen books of Euclid's Elements". 8 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Vogel, Kurt (1970). "Aristaeus" (PDF). Dictionary of Scientific Biography. 1. New York: Charles Scribner's Sons. ss. 245-246. ISBN 0-684-10114-9. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Şubat 2021. 

Kaynakça