Dabke

Bu yazıda Dabke'in büyüleyici dünyasına gireceğiz. Kökeninden bugünkü önemine kadar Dabke ile ilgili tüm yönleri ve toplumun farklı alanlarını nasıl etkilediğini keşfedeceğiz. Zaman içindeki gelişimini, Dabke üzerinde var olan farklı bakış açılarını ve günlük yaşamın çeşitli yönleri üzerindeki etkisini analiz edeceğiz. Ek olarak, bunun gelecekteki olası sonuçlarını ve modern toplumda oynadığı rolü de inceleyeceğiz. İlgili veri ve analizlerle bu makale, günümüz dünyasındaki önemini anlamak için Dabke'in eksiksiz ve ayrıntılı bir görünümünü sunacaktır.

Dabke oynayan erkekler, 1880

Dabke (Arapça: دبكة, debke, dabka veya dabkeh), Levant olarak bilinen Doğu Akdeniz bölgesindeki Arap nüfus arasında yaygın olan geleneksel halk oyunu. Lübnan ve Filistin'in ulusal halk oyunu olmasının yanında ayrıca Irak, Ürdün, Mısır, Türkiye ve Suriye'de de özellikle düğün ya da kutlamalarda oynanan yaygın bir halk oyunudur. Kelime anlamı olarak dabke, birlikte ayağı yere sertçe vurma olarak ifade edilir. . Sadece kadınlar ya da erkekler oynayabildiği gibi, kadın-erkek karışık olarak da bu oyunu oynayabilir.

Ortaya Çıkışı ve Oynanışı

Ortaya çıkışına ilişkin en muteber görüş, Levant'ta yani Doğu Akdeniz'de özellikle çatı yapım tekniklerinin gereği olarak yardımlaşmaya duyulan ihtiyaçtan kaynaklandığıdır. Bu anlamda bir işin yapılması ve yardımlaşmaya ilişkin ortaya çıktığı söylenmektedir. Dabke ve onun ritimli müziği sayesinde işlerin hem birlikte hem de eğlenceli geçmesine yaradığı öne sürülmüşür.

Bir sıra halinde dizilmiş kişilerin oynadığı bir dans türü olan dabkede, halaydaki halay başına benzer bir lider bulunur. Bu lidere raas (baş) ya da lawweeh (sallanan) adı verilir. Lider, değişmeli olarak diğer dansçılardan biri olurken lider olan oyuncu da yüzünü seyircilere dönerken aynı zamanda sıra boyundaki tüm dansçıları da görebileceği bir konum alır. Başının üzerinde burulmuş bir mendil ya da tesbih döndürerek dansın ritmini yönetir. Lider ayağını sertçe yere vururken aynı zamanda dik durmalıdır.

Çeşitleri

Kadın-erkek karışık dabke oyunu

6 çeşit dabke türü vardır:

  • el-Şamaliyya (الشمالية): En yaygın ve ünlü olan dabke türüdür. Yarım daire şeklinde toplanan grupla oynanır. Genellikle çalınan dabke müziğine iki şarkıcı da sözlerle eşlik eder. Lider lawweeh ayak hareketleri ile grubu yönetir ve grubun uyum içinde bir ritme uygun dans etmesini sağlar. Bu dabke türü, özellikle düğün, sünnet, bir yolcunun dönüşü, haisten çıkışın kutlanması gibi kutlamalarda oynanır. Ayrıca ulusal kutlamalarda da oynanması dabke türüne ulusal bir nitleik kazandırır; özellikle Lübnan ve Filistin açısından dans, ulusal bir sembol haline gelmiştir.
  • el-Şaraviyya (الشعراوية): Güçlü ve sert ayak vuruşlarıyla sembolleşen, erkeklere özgü bir türüdür.
  • el-Karaadiyya (الكرادية): Lidersiz oynanan bir türdür. Oyunun özelliği ise yavaş hareketlerden oluşması ve flüt benzeri bir çalgı çalan azif (عازف)adındaki oyuncunun çember haline gelmiş topluluğun ortasında oyunu yönetmesidir.
  • el-Farah (الفره): Dabke çeşitleri arasında en hızlı olanıdır ve ustalık gerektirir.
  • el-Gazal (الغزل): Özellikle sağ ayakla yapılan 3 güçlü ve sert ayak vuruşuyla simgeleşmiş, zor ve yorucu bir oyun türüdür.
  • el-Sahja (السحجة): Özellikle Filistin'de yaygın olan ve İsrail'in kuruluş günü olan 15 Mayıs 1948, yani felaket günü olarak bilinen Nakba Günü (يوم النكبة, Yawm an-Nakbah, Felaket Günü) ile özdeşleştirilen bir oyundur. Bu sayede hem Filistin sorunu ve yaşanan acılar akıllarda taze tutulurken hem de birlik bilincinin oluşmasına yardımcı olmaktadır. Bu tür oyun Filistin'in orta ve kuzey bölgeleri ile güney bölgesinde iki ayrı çeşide ayrılmıştır: es-Samir (السامر) ve el-Dahiyya (الدحية).

Müzik Aletleri

Dabke için en çok kullanılan müzik aletleri:

  • Def (دف) : Geniş haldeki tefe benzeyen İran kökenli vurmalı bir çalgı,
  • Darbuka : Ortadoğu'da ve Türkiye'de yaygın bir vurmalı çalgı. Def ile birlikte ritmin hızlanmasını ve yavaşlamasını sağlayan ana unsurlardır.
  • Micviz (مجوز‎): Suriye'de ve Dürzi bölgelerinde yaygın olan yerel çalgı
  • Argul (أرغول ya da يرغول): Antik Mısır uygarlığında da rastlanan Mısır kökenli üflemeli bir çalgı. (Filistin'de yaygın olan adıyla yargul). Türkçede de Çifte, Argun, Argul, Kargın ya da Zambır gibi çeşitli adlara sahiptir.

Günümüzde

Ramallah'ta dabke oynayan erkekler, Batı Şeria

Dabke dansı 20. yüzyılda özellikle Lübnanlı yapımcılar Assi ve Mansour Rahbani kardeşler ve önemli Arap şarkıcılar sayesinde gittikçe yaygınlaştı. Bu şarkıcılar arasında Zeki Nâsîf, Feyruz, Vedi es-Safi, Nasri Şemseddin ve Lübnan'ın en ünlü dabke topluluğu Firkat el Arz. Feyruz (Fairouz) ile Nasri Şemseddin (Shamsaddin)'in birlikte söyledikleri ve arkadaki ekibin dabket oynadığı görüntü için: 22 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

2009 yılında Montreal'de Tullâb adlı Lübnan Öğrenci Federasyonu önderliğinde toplanan 4,475 kişilik grup, Marcelin Wilson's Park'ta beş dakikadan fazla dabke oynayarak rekor kırmıştır. Br önceki rekor ise 2,743 kişiyle Akka'da oynadıkları oyunla rekoru elde eden Akkalı Araplara aitti.

Türkiye'de en çok bilinen dabke şarkısı, Erkin Koray'ın Şaşkın (Ala Ain Moulayiteen) adlı şarkısıdır. Özellikle Arap kökenli Türk vatandaşları tarafından Hatay'daki birçok düğünde oynanan bir oyundur.

Dış bağlantılar