1982 Türkiye anayasa referandumu

Bu makalede, 1982 Türkiye anayasa referandumu'in büyüleyici dünyasına dalacağız, onun çeşitli yönlerini inceleyeceğiz ve günümüz toplumu üzerindeki etkisini derinlemesine inceleyeceğiz. 1982 Türkiye anayasa referandumu, kökeninden günümüze kadar tarih boyunca ilgi ve tartışma konusu olmuş, her türlü görüş ve bakış açısını oluşturmuştur. Eleştirel ve kapsamlı bir analiz aracılığıyla, popüler kültür üzerindeki etkisinden küresel ekonomideki rolüne kadar 1982 Türkiye anayasa referandumu ile ilgili farklı yönleri ortaya çıkaracağız. Benzer şekilde, çağdaş dünyadaki önemini daha iyi anlamak amacıyla zaman içindeki gelişimini ve geleceğe yönelik projeksiyonunu inceleyeceğiz. 1982 Türkiye anayasa referandumu'i keşfederek, yaşamlarımız üzerinde büyük etkisi olan bu konuya ilişkin daha kapsamlı ve zenginleştirici bir vizyon sağlamayı umuyoruz.

1982 Türkiye anayasa referandumu
7 Kasım 1982) (1982-11-07) Pazar
Sonuçlar
Seçim
 Oy %
Evet 17.215.559 %&0000000000000091.37000091,37
Hayır 1.626.431 %&0000000000000008.6300008,63
Geçerli oy 18.841.990 %&0000000000000099.77000099,77
Geçersiz veya boş oy 43.498 %&0000000000000000.2300000,23
Toplam oy 18.885.488 %100,00
Kayıtlı seçmen/katılım 20.690.914 %&0000000000000091.27000091,27
İllere göre sonuçlar
1982 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimi
Türkiye
← 1980 7 Kasım 1982) (1982-11-07) 1989 →
Katılım%91,27
 
Aday Kenan Evren
Parti Bağımsız
Aldığı oy 17.215.559
Oran %91,37
Makale serilerinden
Türkiye'de anayasal süreç

Meclis-i Umûmî'nin açılışı, 1877.
Tarihçe
Anayasa metinleri
Anayasa referandumları
Değişiklikler
Önemli isimler
Önemli kuruluşlar

1982 Türkiye anayasa referandumu, Türkiye'de yapılan ikinci halk oylamasıdır.

12 Eylül Darbesi'nden sonra hazırlanan 1982 Anayasası için yapıldı. 7 Kasım 1982 Pazar günü yapılan halk oylaması ile 1982 Anayasası yüzde 8,63 "RED" (1.626.431 seçmen) oyuna karşılık yüzde 91,37 "KABUL" (17.215.559 seçmen) oyuyla kabul edildi.[1]

Arka plan

1980 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi Fahri Korutürk'ün yerine yeni bir cumhurbaşkanı seçecekti. Ancak partiler bir aday üzerinde anlaşamadı, 22 Mart 1980'de seçilmesi gereken yeni cumhurbaşkanı aylarca seçilemedi, 12 Eylül 1980'de Kenan Evren liderliğindeki Türk Silahlı Kuvvetleri bir darbe yaparak parlamentoyu feshetti ve ülkeyi Milli Güvenlik Konseyi aracılığıyla yönetmeye başladı.

MGK bir Danışma Meclisi kurdu ve 160 üyenin tamamını atadı. Siyasi partiler kapatıldı ve partilere üye olanlar Meclis dışında bırakıldı.[2] Meclis, 23 Kasım 1981 ile 17 Temmuz 1982 tarihleri arasında 1961 Anayasası'nın yerini alacak olan yeni anayasayı hazırlamak için çalıştı. Evren, hazırlanan yeni Anayasa'yı tanıtmak için yaptığı mitinglerden birinde, 1961 Anayasası'nın "özgürlüklerin sınırlarını yeterince çizemediğini, özgürlüklerin karşılığındaki sorumluluğu hukuken tesis edemediğini" söyledi.[3] Yıllar sonra verdiği bir röportajda, 61 Anayasası'nın çok iyi taraflarının bulunduğunu ama o günün koşullarında Türkiye'ye "lüks" geldiğini söyledi.[4]

Yeni anayasa

1982 Anayasası, sonuçların açıklanmasıyla 9 Kasım 1982 tarihinde yürürlüğe girdi.

1982 Anayasası referandumu, cumhurbaşkanlığı seçimi ile birleştirildi.[5] Anayasanın kabulü ile birlikte anayasanın geçici 1. maddesi gereğince daha önce devlet başkanı unvanına sahip olan Kenan Evren'in cumhurbaşkanlığı da halk tarafından onaylandı.[6][7]

Kenan Evren, referandum öncesinde düzenlediği anayasayı tanıtma mitinglerinden birinde, "Oyunuzu kara günleri hatırlayarak kullanınız." dedi.[8][9] Evren, 21 Kasım 1982 günü Ordu'da halka hitaben yaptığı konuşmada halk oylamasının sonucunu şöyle değerlendirdi:[10]

"Bu reyler Orgeneral Kenan Evren'e verilmedi. Bu reyler bizlere, Konsey üyelerine verilmedi. Bu reyler şunun için verildi: Millet huzur ve güven istiyor, huzur ve güven için verildi! Bu oylar devlet otoritesinin sağlanması için verildi! Bu oylar Atatürkçülük için verildi! Ve yine bu oylar birbirleriyle kavga eden, her gün birbirlerinin kirli çamaşırlarını ortaya döken ve değil selamlaşmak, el sıkmayı bile yapamayan kişilerden memnun kalınmadığını belirtmek için verildi. Bu millet artık kavga değil, kardeşlik ve huzur bekliyor."

Anayasa ayrıca sivil toplum örgütlerinin siyasi faaliyette bulunmasını ve siyasi partilerin sendikalar da dahil olmak üzere sivil toplum örgütleriyle çalışmasını yasakladı.[2] Orduya Milli Güvenlik Kurulunda çoğunluk verildi ve bu kurulun da kabineden üstün olduğu kabul edildi.[2]

Sonuçlar

1982 Türkiye anayasa değişikliği referandumu
Evet ya da hayır Oylar Yüzde
Referendum passed Evet 17.215.559 %91.4
Hayır 1.626.431 %8.6
Geçerli oy 18.841.990 %99.8
Geçersiz veya boş oy 43.498 %0.2
Toplam oy 18.885.488 %100.00
Seçmen katılımı %91.3
Seçmen sayısı 20.690.914
İl Sandık sayısı Kayıtlı seçmen Katılım Geçerli oy Geçersiz oy Evet Evet (%) Hayır Hayır (%) Katılım (%)
Adana 2.197 642.708 587.722 586.415 1.307 531.016 90,55 55.399 9,45 91,44
Adıyaman 611 131.789 116.311 116.109 202 110.834 95,46 5.275 4,54 88,26
Afyonkarahisar 1.091 273.770 256.500 255.844 656 238.709 93,30 17.135 6,70 93,69
Ağrı 684 115.532 102.779 102.654 125 98.955 96,40 3.699 3,60 88,96
Amasya 667 159.261 149.413 149.121 292 139.364 93,46 9.757 6,54 93,82
Ankara 4.675 1.375.024 1.235.885 1.233.395 2.490 1.086.945 88,13 146.450 11,87 89,88
Antalya 1.401 365.427 342.437 341.477 960 315.606 92,42 25.871 7,58 93,71
Artvin 502 108.737 98.957 98.727 230 93.450 94,65 5.277 5,35 91,01
Aydın 1.313 352.537 332.480 331.432 1.048 307.341 92,73 24.091 7,27 94,31
Balıkesir 1.843 484.804 451.459 450.288 1.171 414.771 92,11 35.517 7,89 93,12
Bilecik 400 81.979 78.087 77.907 180 74.678 95,86 3.229 4,14 95,25
Bingöl 443 66.293 59.245 58.973 272 45.115 76,50 13.858 23,50 89,37
Bitlis 414 72.675 65.925 65.769 156 57.448 87,35 8.321 12,65 90,71
Bolu 1.087 241.268 225.884 225.341 543 210.617 93,47 14.724 6,53 93,62
Burdur 479 121.334 113.501 113.190 311 105.097 92,85 8.093 7,15 93,54
Bursa 2.349 645.128 606.473 604.999 1.474 562.010 92,89 42.989 7,11 94,01
Çanakkale 954 226.392 212.085 211.570 515 198.894 94,01 12.676 5,99 93,68
Çankırı 608 112.508 102.702 102.493 209 96.328 93,98 6.165 6,02 91,28
Çorum 1.140 257.410 237.949 237.356 593 216.290 91,12 21.066 8,88 92,44
Denizli 1.078 302.579 278.006 277.235 771 255.799 92,27 21.436 7,73 91,88
Diyarbakır 1.158 247.473 214.486 213.693 793 171.598 80,30 42.095 19,70 86,67
Edirne 680 192.907 181.325 180.887 438 167.723 92,72 13.164 7,28 94,00
Elazığ 887 174.358 153.299 153.020 279 130.548 85,31 22.472 14,69 87,92
Erzincan 754 111.614 100.824 100.648 176 91.323 90,74 9.325 9,26 90,33
Erzurum 1.552 297.424 265.807 265.462 345 250.281 94,28 15.181 5,72 89,37
Eskişehir 1.166 292.641 274.696 274.169 527 254.435 92,80 19.734 7,20 93,87
Gaziantep 1.425 335.518 309.058 308.564 494 291.573 94,49 16.991 5,51 92,11
Giresun 902 208.518 186.967 186.487 480 176.457 94,62 10.030 5,38 89,66
Gümüşhane 643 104.816 88.919 88.719 200 81.117 91,43 7.602 8,57 84,83
Hakkari 272 44.223 40.078 39.964 114 33.083 82,78 6.881 17,22 90,63
Hatay 1.204 346.113 323.910 323.426 484 305.317 94,40 18.109 5,60 93,59
İstanbul 8.486 2.777.249 2.417.815 2.412.555 5.260 2.146.443 88,97 266.112 11,03 87,06
İzmir 3.558 1.062.776 1.036.974 1.034.746 2.228 936.708 90,53 98.038 9,47 97,57
Isparta 630 161.956 151.964 151.493 471 139.077 91,80 12.416 8,20 93,83
Mersin 1.487 395.640 368.096 367.217 879 333.737 90,88 33.480 9,12 93,04
Kars 1.124 251.194 226.032 225.818 214 219.164 97,05 6.654 2,95 89,98
Kastamonu 1.336 234.083 211.940 211.496 444 198.569 93,89 12.927 6,11 90,54
Kayseri 1.349 336.448 303.732 303.227 505 279.952 92,32 23.275 7,68 90,28
Kırklareli 551 149.009 140.806 140.487 319 131.168 93,37 9.319 6,63 94,49
Kırşehir 447 95.301 84.729 84.568 161 79.460 93,96 5.108 6,04 88,91
Kocaeli 1.167 315.008 287.764 286.992 772 253.955 88,49 33.037 11,51 91,35
Konya 2.633 681.316 622.250 620.569 1.681 551.642 88,89 68.927 11,11 91,33
Kütahya 1.043 255.221 240.263 239.728 535 222.898 92,98 16.830 7,02 94,14
Malatya 1.079 235.491 208.263 207.870 393 189.234 91,03 18.636 8,97 88,44
Manisa 1.908 494.417 472.466 471.169 1.297 440.100 93,41 31.069 6,59 95,56
Kahramanmaraş 1.052 250.078 228.785 228.265 520 212.783 93,22 15.482 6,78 91,49
Mardin 985 164.011 143.510 143.062 448 124.280 86,87 18.782 13,13 87,50
Muğla 847 233.134 221.620 220.968 652 204.757 92,66 16.211 7,34 95,06
Muş 463 85.637 75.180 74.959 221 63.826 85,15 11.133 14,85 87,79
Nevşehir 423 112.529 101.729 101.438 291 91.738 90,44 9.700 9,56 90,40
Niğde 782 204.388 184.219 183.801 418 167.599 91,19 16.202 8,81 90,13
Ordu 1.193 300.212 271.120 270.482 638 255.236 94,36 15.246 5,64 90,31
Rize 651 157.240 132.940 132.550 390 121.212 91,45 11.338 8,55 84,55
Sakarya 1.136 274.465 254.159 253.536 623 231.744 91,40 21.792 8,60 92,60
Samsun 1.747 452.943 415.379 414.517 862 392.271 94,63 22.246 5,37 91,71
Siirt 767 135.498 121.062 120.659 403 106.238 88,05 14.421 11,95 89,35
Sinop 636 127.918 113.763 113.418 345 103.555 91,30 9.863 8,70 88,93
Sivas 1.804 300.604 271.546 271.033 513 248.802 91,80 22.231 8,20 90,33
Tekirdağ 688 190.932 179.881 179.497 384 168.970 94,14 10.527 5,86 94,21
Tokat 1.196 275.469 255.594 255.045 549 242.149 94,94 12.896 5,06 92,79
Trabzon 1.235 301.932 265.386 264.776 610 248.021 93,67 16.755 6,33 87,90
Tunceli 478 56.855 51.153 51.046 107 42.182 82,64 8.864 17,36 89,97
Şanlıurfa 1110 217.656 188.344 188.039 305 178.198 94,77 9.841 5,23 86,53
Uşak 521 126.564 117.792 117.499 293 109.171 92,91 8.328 7,09 93,07
Van 782 132.130 120.259 120.053 206 109.326 91,06 10.727 8,94 91,02
Yozgat 935 195.985 178.905 178.625 280 167.856 93,97 10.769 6,03 91,29
Zonguldak 1.681 456.865 426.899 425.453 1.446 390.816 91,86 34.637 8,14 93,44

Kaynakça

  1. ^ "8 Kasım 1982 tarihli Milliyet gazetesi: ANAYASA KABUL EDİLDİ, Kenan Evren Cumhurbaşkanı". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  2. ^ a b c Ergun Özbudun (2012) Turkey’s Search for a New Constitution 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Insight Turkey, Vol 14, pp39-50
  3. ^ "Devlet Başkanı Org. Kenan Evren 'in İzmir Konuşması (1.11.1982)". 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2024. 
  4. ^ Güçlü, Abbas (25 Eylül 2003). "61 Anayasası Türkiye'ye büyük geldi". Milliyet. 28 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2008. 
  5. ^ Ali Resul Usul; Levent Kılıç (2003). Türk Siyasal Hayati. Anadolu Üniversitesi. s. 45. ISBN 978-975-06-0249-8. 7 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2013. 
  6. ^ Cengiz Sunay (2010). Türk siyasetinde sivil-asker ilişkileri: 27 Mayıs, 12 Mart, 12 Eylül ve sonrası. Orion Kitabevi. ISBN 978-9944-769-51-8. 17 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2013. 
  7. ^ Ali Ulurasba (2004). Cumhuriyetin 80. yılında foto muhabirlerinin objektifinden fotoğraflarla Türk demokrasi tarihi. Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü. ISBN 978-975-19-3737-7. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2013. 
  8. ^ "5 Kasım 1982 tarihli Milliyet gazetesi: EVREN: «OYUNUZU KARA GÜNLERİ DÜŞÜNEREK ATIN»". 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  9. ^ "Devlet Başkanı Org. Kenan Evren'in İstanbul Konuşması (4 Kasım 1982)". 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 
  10. ^ "22 Kasım 1982 tarihli Cumhuriyet gazetesi: Evren: İnsanları kazanmalıyız". 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2023. 

Dış bağlantılar