1440'lar
Bir sonraki yazımızda günümüzün büyük önem taşıyan konusu olan 1440'lar hakkında konuşacağız. 1440'lar, toplum üzerindeki etkisi, kişisel düzeydeki önemi veya günlük yaşamın çeşitli yönleri üzerindeki etkisi nedeniyle dünya çapında birçok insanın dikkatini çeken bir konudur. Ortaya çıkışından bu yana, 1440'lar yaygın tartışmalara yol açtı ve hem uzmanlar hem de hobiciler arasında artan bir ilgi uyandırdı. Bu makalede 1440'lar ile ilgili farklı yönleri inceleyeceğiz, önemini, sonuçlarını ve zaman içindeki gelişimini analiz edeceğiz. 1440'lar'in büyüleyici dünyasına dalmaya ve bu temanın sunduğu her şeyi keşfetmeye hazır olun!
| Binyıllar: | 2. binyıl |
|---|---|
| Yüzyıllar: | |
| Onyıllar: | |
| Yıllar: |
1440'lar 1 Ocak 1440 günü başlayıp 31 Aralık 1449 günü sona eren Jülyen Takvimi'nin on yılıdır.
Olaylar
1440
- Macaristan Krallığı'nın elinde bulunan Belgrad (o dönemdeki adı Nándorfehérvár), Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatıldı.
- Zürih, toprak anlaşmazlığı nedeniyle İsviçre Konfederasyonundan atıldı.
1441
- Kırım Hanlığı kuruldu (dağılışı 1783).
- Bordeaux Üniversitesi I kuruldu.
1442
- Hermannstadt Muharebesi gerçekleşti. Hunyadi Yanoş, Mezid Bey komutasındaki Osmanlı ordusunu Sibiu yakınlarında mağlup etti.
- Vazag Muharebesi gerçekleşti.
- Iydgâh Camii'nin yapımı tamamlandı.
- Santa Croce Bazilikası yapıldı.
1443
- Kasım - Niş Muharebesi gerçekleşti.
- Hangıl alfabesi icat edildi.
1444
- 2 Ocak - Osmanlılar ve Haçlı kuvvetleri arasında Kunovica Muharebesi yaşandı.[1] Savaş, Osmanlı ordusunun yenilgisiyle neticelendi.
- 2 Mart - İskender Bey'in öncülüğünde Venedik'in kontrolündeki Leş kentinde Arnavut ve Karadağ prensleri toplandılar. Toplantı neticesinde Osmanlılara karşı askeri savunma ve siyasi birlik amacı güden Leş Birliği kuruldu.[2][3][4] İskender Bey, kurulan bu birliğin başı olarak seçildi.
- 12 Haziran - Sultan II. Murad, Edirne'ye gelen Macaristan ve Sırbistan elçileriyleSegedin Antlaşması'nı imzaladı.[5][6]
- 15 Haziran - Cosimo de' Medici, Floransa'da Laurentian Kütüphanesi'ni kurdu.
- 29 Haziran - İskender Bey, Torvioll Muharebesi'nde bir Osmanlı ordusunu yendi.
- Temmuz - Osmanlı sultanı II. Murad, Mısır'daki İslam alimlerinin de manevi desteğini alarak Karamanoğlu II. İbrahim Bey ile sulh antlaşması imzaladı.[5][7]
- Ağustos - Osmanlı Sultanı II. Murad, hastalığı ve büyük oğlu Şehzade Alâaddin'in vefatı sonucunda girdiği bunalım nedeniyle kendi arzusuyla tahttan çekildi. Yerine oğlu II. Mehmed ilk kez tahta çıktı.[5][6]
- 4 Ağustos - Macar Kralı III. Władysław, Kardinal Guilano Cesarini'nin yoğun baskısı sonucunda Segedin Antlaşması'nı bozarak Osmanlı Türkleri üzerine sefere çıkacağının sözünü verdi.[1][6]
- 10 Kasım - Varna Muharebesi gerçekleşti.[8] Muharebe Osmanlı ordusunun galibiyetiyle sonuçlandı. Haçlı ordusunu komutan eden Macaristan, Hırvatistan ve Polonya'nın kralı olan III. Władysław, savaş esnasında öldürüldü.[9]
1445
- Senegal ve Yeşil Burun Adaları, Dinas Diaz tarafından keşfedildi.
1446
- 21 Temmuz - Lidköping, İsveç'te bir kent konumuna alındı.
- 27 Eylül - Leş Birliği ile Osmanlılar arasında Otonetë Muharebesi gerçekleşti. İskender Bey, Osmanlıları yendi.
- Yeniçerilere düşük ayarlı akçeyle ulufe verilmesi sonucunda Buçuktepe İsyanı yaşandı. İsyan, yeniçerilerin maaşlarına yarım zam yapılması yoluyla bitirildi.[10]
- Buçuktepe isyanının ardından II. Murad, veziriazam Çandarlı Halil Paşa'nın isteğiyle Manisa'dan Edirne'ye döndü ve ikinci defa tahta çıktı. II. Mehmed ise şehzade olarak idare etmek üzere Manisa'ya gönderildi.
1447
- Aralık - Arnavut-Venedik Savaşı başladı.
1448
- 20 Ocak - Stefan Vukçiç Kosariç, kendini Santa Sava dükası ilan etti.
- 17-20 Ekim - II. Kosova Muharebesi gerçekleşti.
- Arnavut-Venedik Savaşı sona erdi.
1449
Önemli insanlar
Doğumlar
1440
- 22 Ocak - III. İvan, Moskova Büyük Prensi (ö. 1505)
- tarihi bilinmeyen
- Albertus Pictor, en tanınmış son dönem Orta Çağ ressamı (ö. 1507)
- Hoca Sinan Paşa, Osmanlı devlet adamı, kelam ve matematik alimi (ö. 1486)
- Kansu Gavri, Mısır Memlûk Sultanı (ö. 1516)
1441
- 9 Şubat - Ali Şîr Nevaî, Özbek şairi (ö. 1501)
- 9 Ağustos - Danjong, Joseon Krallığı'nın altıncı kralı (ö. 1457)
1442
- 28 Nisan - IV. Edward, İngiltere Kralı (ö. 1483)
- 3 Temmuz - İmparator Go-Tsuchimikado, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 103. imparatoru (ö. 1500)
- tarihi bilinmeyen
- Helena Hatun, Mora Despotu Dimitrios Paleologos'un kızı, bazı kaynaklara göre Fatih Sultan Mehmed'in eşi (ö. 1470)
- Ture Muhammed, Songhay İmparatorluğunu yönetmiş ve imparatorluğun altın çağını yaşatmış Afrikalı Siyahi Müslüman hükümdar (ö. 1538)
1443
- 23 Şubat - Matyas Corvinus, Macaristan ve Hırvatistan Kralı (ö. 1490)
- 31 Mayıs - Leydi Margaret Beaufort, VII. Henry'nin annesi (ö. 1509)
- 5 Kasım - II. Julius, papa (ö. 1513)
- tarihi bilinmeyen
- Alexias Hatun, Trabzon Rum İmparatorluğu prensesi (ö. 1488)
- Çiçek Hatun, Fatih Sultan Mehmed'in eşi, Cem Sultan'ın annesi (ö. 1498)
1444
- 24 Ocak - Galeazzo Maria Sforza, Milano dükü
- 14 Haziran - Nilakantha Somayaji, Hint matematikçi ve astronom (ö. 1544)
- 28 Haziran - Charlotte de Lusignan, Kıbrıs kraliçesi (s. 1458-1464) (ö. 1487)
- tarihi bilinmeyen
- Donato Bramante, İtalyan mimar (ö. 1514)
1445
- 1 Mart - Sandro Botticelli, İtalyan ressam (ö. 1510)
- 3 Ekim - Celâleddîn Süyûtî, Mısırlı muhaddis, müfessir, mutasavvıf ve filozof (ö. 1505)
- tarihi bilinmeyen
- I. Mengli Giray, Kırım Hanı (ö. 1515)
- Albert Brudzewski, Leh astronom (ö. 1497)
- Luca Pacioli, İtalyan matematikçi (ö. 1514 / 1517)
- Nicolas Chuquet, Fransız Matematikçi
1446
- William Grocyn, İngiliz bilgini
- Alexander Agricola, Felemenk besteci
1447
- 3 Aralık - II. Bayezid, 8. Osmanlı Padişahı (ö. 1512)
- 9 Aralık - İmparator Chenghua, Çin'in Ming Hanedanı'nın yedinci imparatoru (ö. 1487)
- tarihi bilinmeyen
- Anna Hatun, Fatih Sultan Mehmed'in eşi, David Komnenos ile Eleni Kantakuzini'un kızı (ö. 1463 sonrası)
- Giovanni Antonio Amadeo, İtalyan erken dönem Rönesans heykeltıraş, mimar ve mühendis (ö. 1522)
1448
- Kastalânî, fıkıh, tefsir âlimi
- Pietro Perugino, İtalyan Rönesans dönemi ressamı (ö. 1523)
1449
- 1 Ocak - Lorenzo de' Medici, Rönesans Dönemi'ne damga vuran Medici ailesi mensubu, Floransa şehir devletinin gayriresmî başı Cosimo de' Medici 'nin torunu, de facto Floransa Hükümdarı (ö. 1492)
- tarihi bilinmeyen
- Domenico Ghirlandaio, İtalyan Rönesans akımı Floransa ekolü ressam (ö. 1494)
- Hamdullah Hamdi, Türk divan şairi, mutasavvıf (ö. 1503)
Ölümler
1440
- Cennino Cennini, İtalyan ressam (d. 1370)
- Johannes Schiltberger, Alman gezgin ve yazar (d. 1381)
1441
- 9 Temmuz - Jan van Eyck, Flaman ressam (d. 1395)
- 12 Temmuz - Ashikaga Yoshinori, Ashikaga şogunluğunun altıncı şogunu (d. 1394)
- tarihi bilinmeyen
- II. Mutazıd, Abbasi hanedanına mensup İslam halifesi
1442
- Makrîzî, Memlûk Sultanlığı'nda yaşamış Mısır'lı tarihçi, muhaddis (d. 1364)
- Yörgüç Paşa, II. Murad'ın lalası ve Rum beylerbeyi
1443
- 5 Haziran - Ferdinand, Portekiz'in aziz prensi
- 16 Ağustos - Ashikaga Yoshikatsu, Ashikaga şogunluğunun yedinci şogunu (d. 1434)
- 29 Ağustos - Urgell'li Isabella, Coimbra Düşesi
- 18 Eylül - Lüksemburg'lu Lewis, Rouen Başpiskoposu
- tarihi bilinmeyen
- Şehzade Alâaddin, Osmanlı padişahı II. Murad'ın oğlu (d. 1425)
- Zeami ya da Kanze Motokiyo, Noh tiyatrosunu ciddi bir sanat dalı olarak kabul ettiren Japon aktör ve oyun yazarı (d. 1363)
1444
- 7 Nisan - John Capreolus, Fransız din adamı
- 26 Nisan - Robert Campin, ressam
- 27 Mayıs - John Beaufort, İngiliz askeri lider
- 23 Haziran - Marcus Eugenicus, Bizans din adamı
- Ekim - Hamza Bey Bayındır, Akkoyunlu hükümdarı[11] (d.?)
- 10 Kasım - III. Władysław, Polonya, Macaristan ve Hırvatistan kralı (d. 1424)[9]
- tarihi bilinmeyen
- Kaygusuz Abdal, Alevî-Bektaşî halk ozanı
- Leonardo Bruni, İtalyan hümanist, tarihçi, devlet adamı (d. 1370)
- Olivera Despina Hatun, Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid'in eşi (d. 1372)
- Josef Albo, Sefarad kökenli Yahudi filozof[12][13]
1445
- 2 Ağustos - Oswald von Wolkenstein, Alman şair, besteci ve diplomat (d. 1376 / 1377)
- tarihi bilinmeyen
- Uluğ Muhammed Han, Altın Orda Hanı, Kazan Hanı
1446
- 2 Şubat - Vittorino da Feltre, İtalyan hümanist
- 15 Nisan - Filippo Brunelleschi, İtalyan mimar (d. 1377)
- 9 Mayıs - (en:Mary of Enghien), Napoli Kraliçesi
- 24 Mayıs - Ambroise de Loré, Ivry (fr:Ivry-la-Bataille) Baronu
- tarihi bilinmeyen
- IV. Vahtang, Bagrationi Hanedanı üyesi Gürcü kralı (d. 1413)
- Nuno Tristão, Portekizli kaşif ve köle taciri
1447
- 23 Şubat - IV. Eugenius, papa (d. 1383)
- 13 Mart - Şahruh, Timur İmparatorluğu üçüncü hükümdarı (d. 1377)
- Kasım - II. Vlad veya II. Vlad Drakula, Eflak voyvodası (d. 1395)
1448
- 21 Haziran - II. Theodoros Paleologos, Mora despotu (d. y. 1396)
- 31 Ekim - VIII. İoannis, Bizans İmparatoru (d. 1392)
- tarihi bilinmeyen
- Vasili Kosoy, Moskova Büyük Prensi (d. 1421)
1449
- 2 Şubat - İbn Hacer el-Askalanî, Arap hadis, fıkıh ve tefsir bilgini (d. 1372)
- 27 Ekim - Uluğ Bey, Timur Sultanı, Türk Matematikçi ve astronomi bilgini (d. 1394)
- tarihi bilinmeyen
- Emine Hatun - Osmanlı Padişahı I. Mehmed'in eşi, kesin olmayan bilgiye göre II. Murad'ın annesi
Kaynakça
- ^ a b Murad’dan Murad’a: Varna Savaşı’nın (1444) Öncesi ve Sonrası (H. O. Ercan, çev.). (2023). Harp Tarihi Dergisi(7), 179-221.
- ^ "Ulusal bayram olarak Lezha Antlaşması'na saygı duruşu". KOHA.net. 24 Mart 2024. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ Rruga, İlir. “İskender Bey İsyanlarının Dinî Boyutu Ve Papalıkla İlişkileri”. Dini Araştırmalar 21/15-12 (Aralık 2018), 175-202. https://doi.org/10.15745/da.469672.
- ^ "LEŞ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 7 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ a b c "MEHMED II". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ a b c "MURAD II". TDV İslâm Ansiklopedisi. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "Sultân II. Murâd". Osmanlı Araştırmaları Vakfı. 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "VARNA MUHAREBESİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 15 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ a b "Ulaszlo I" (İngilizce). Britishmuzeum.org. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "BUÇUKTEPE VAK'ASI". TDV İslâm Ansiklopedisi. 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2024.
- ^ "UZUN HASAN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 5 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.
- ^ "Joseph Albo | Jewish theologian, Kabbalist, rabbi | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 27 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.
- ^ "ÂMENTÜ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2024.
