Çarıksaraylar, Şarkikaraağaç

Günümüz dünyasında Çarıksaraylar, Şarkikaraağaç yadsınamaz bir önem kazanmıştır. Gerek toplum üzerindeki etkisi, gerek popüler kültür üzerindeki etkisi, gerekse akademideki önemi nedeniyle Çarıksaraylar, Şarkikaraağaç geniş bir kesimin ilgisini çeken bir konu haline geldi. Çarıksaraylar, Şarkikaraağaç, kökeninden bugünkü evrimine kadar insan bilgisinin farklı alanlarına damgasını vurmuştur. Bu makalede, Çarıksaraylar, Şarkikaraağaç ile ilgili farklı yönleri inceleyerek modern toplumdaki önemini ve sonuçlarını analiz edeceğiz. Multidisipliner bir yaklaşımla Çarıksaraylar, Şarkikaraağaç'in içinde yaşadığımız dünyayı nasıl şekillendirdiğini ve şekillendirmeye devam ettiğini inceleyeceğiz.

Çarıksaraylar
Belde
Harita
Kasabanın Bölükler Mahallesi
Isparta'nın Türkiye'deki konumu
Isparta'nın Türkiye'deki konumu
Isparta üzerinde Çarıksaraylar
Çarıksaraylar
Çarıksaraylar
Çarıksaraylar'ın Isparta'daki konumu
ÜlkeTürkiye
İlIsparta
İlçeŞarkikaraağaç
Coğrafi bölgeAkdeniz Bölgesi
İdare
 • Belediye başkanıMehmet Bingöl (AK Parti)
Rakım1276 m
Nüfus
 (2020)
 • Toplam2.767
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu246
İl plaka kodu32
Posta kodu32810

Çarıksaraylar, Isparta ilinin Şarkikaraağaç ilçesine bağlı bir beldedir. Kasaba'nın nüfusu 2014 yılına ait sayıma göre 2.971'dir.[3]

İsim

Çarıksaray adı nüfusun çoğunluğunun Akşehir'de ikamet ettiği Bayat aşireti'nin "Çarıklar" kolundan olmasından kaynaklanır. "Saray" eki arazi darlığından çevre köylere nazaran ilk iki katlı evleri tercih etmelerinden kaynaklanmıştır.[4]

Tarihi

Çarıksaraylar, Osmanlı Devleti’nin arşivlerinde ilk defa Fatih Sultan Mehmed Dönemi 1475-1481 arası tarihte yazılan,[5] Kara Ağaç Nahiyesi’nin mezra’a (ekinlik) ve 40 pare karyesiyle toplamda 51 yerleşim yerinden birisidir. Bugüne göre, kurulduğunda oldukça küçük bir köy(karye) olan Çarıksaraylar’ın 1475’teki ilk Mufassal Defter’inde hane sayısı 12'dir.

1501 tarihli 2. Mufassal Defteri[6] kayıtlarına göre Çarıksaraylar’ın hâne sayısı 2 hane eksiğiyle 10’a düşmüştür. Bu tarihte Çarıksaray köyünde oturanların ödediği öşür bedelleri Ağnam (Küçükbaş hayvanlar) 55 akçe, Ganem (Koyun) 100 akçe, Yulaf 25 akçe ve Ketan da 20 akçedir.

16. asra, yani 1567’li yıllara kadar hem Çarıksaray hem Süvar hem de Saraycık’ın Hâne ve Nefer/Nüfusları ayrı ayrı kaydedilirken yakın tarih sayabileceğimiz bu tarihlerde Ömercik köyü içinde yer alan Bayat, Yaka-köy, Ulu ve Çarık dahil Süvar(günümüzde bu mahalle isimleri Çarıksaraylar belediyesi içinde bulunmaktadır.) ile de birleşerek Çarıksaray halini almış ve oldukça büyümüştür. 1522’de 4 hâne ve 5 neferi bulunan Çarık karyesi, Saraycık ile birleşmiş ve 1522’de 11 hane ve 13 neferli iken bu birleşmeden dolayı da 1567 tarihinde 15 hane, 24 nefere çıkmıştır.

3 mahalleden müteşekkil Çarıksaray 1839 tarihinde[7] henüz köy durumundadır. Kara Ağac Nahiyesi’nin en yaşlılarının bulunduğu Çarıksaray’ın ilk mahallesi Ulu’da (günümüzde Ulu Mahalle) 87 hane olup 213 nefer yaşamaktadır.

Milli mücadele döneminde Çarıksaraylardan Kuvayimilliye'ye katılan kişi sayısı oldukça yüksektir. Kuvayimilliye'ye katılan Çarıksaraylı Hasan Hüseyin Efe, 210 nefer 80 süvarisiyle Konya'da çıkan Bozkır Ayaklanması'nın bastırılmasında önemli rol oynamıştır. Daha sonra Hasan Hüseyin Efe, Hafız İbrahim Demiralay'ın tavsiyesiyle cepheye sevk edilir ancak orada bulunan Demirci Mehmet Efe ile anlaşamayarak Şarkikaraağaç'a geri dönmeye ve isyan etmeye kalkar. Bunun üzerine yolda yakalanarak hapse atılır.[8][9]

Coğrafya

Isparta iline 120 km, Şarkikaraağaç ilçesine 7 km uzaklıktadır. Beldenin Konya il merkezine uzaklığı 113 km'dir. Kasaba Sultan Dağları'nın güney kesimi ile sınır durumdadır.[10]

Nüfus

Yıllara göre belde nüfus verileri
2024 2.759[11]
2020 2.767[2]
2019 2.755[12]
2014 2.971[13]
2013 3.070[13]
2012 3.034[13]
2011 3.163[13]
2010 3.225[13]
2009 3.296[13]
2008 3.630[13]
2007 3.379[13]
2000 6.904[13]
1990 4.772[13]
1985 4.200[13]
1980 4.124[13]

Yönetim

Belediye başkanlığı

Seçildiği yıl Belediye başkanları[13]
2024 Özcan Turhan[14](AK Parti)
2019 Mehmet Bingöl (AK Parti)
2014 Özcan Turhan (AK Parti)
2009 Özcan Turhan (AK Parti)
2004 Halil Toprak (DYP)
1999 Ahmet Çaylı (MHP)
1994 Ahmet Çaylı (MHP)
1989 Galip Yıldız (DYP)
1984 Galip Yıldız (DYP)
1977 Osman Taşdemir (CHP)
1973 Mehmet Ali Öztürk (AP)
1968 Mehmet Ali Öztürk (YTP)
1963 Ramazan Çivici (CHP)
1955 ? (TKP)

31 Mart 2019 yerel seçimine göre AK Parti adayı Mehmet Bingöl, oyların %52.17'sini (1068 oy) alarak belediye başkanı seçilmiştir. En yakın rakibi, MHP adayı Halil Toprak ise %45.33 (928 oy) ile 2. olmuştur.[15]

Kaynakça

  1. ^ "Cariksaraylar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 30 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020. 
  2. ^ a b "ISPARTA ŞARKİKARAAĞAÇ ilçesi ÇARIKSARAYLAR beldesi nüfusu 2020, ilçeleri, beldeleri, mahalleleri ve köyleri". rehberbilgi.com. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022. 
  3. ^ "İşte İlçelerin Nüfusu". 14 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020. 
  4. ^ Şarkikaraağaç Tarihi, Ramazan Tunç, Sayfa: 67
  5. ^ Hicri 906 (M.1475-1481) Tarih ve TT 30 Numaralı Fatih Sultan Mehmed Dönemi Mufassal Defter (via; Bekir Yalçınkaya: bekiryalcinkaya.tr.gg)
  6. ^ M.1501 öncesi TT 994 Numaralı II. Bayezîd-i Veli Dönemi Mufassal Defter(via Bekir Yalçınkaya: bekiryalcinkaya.tr.gg)
  7. ^ Başbakanlık Devlet Osmanlı Arşivi (BOA), Defter Bilgi Formu H. 1256 Başlangıç Tarihli ve 3262 Numaralı Nüfus Defterleri; Hâmid Sancağı’nda Kain Nefsî Karaağac-ı (2-374) Yalvac’ın Ehl-i İslâm Nüfus Defteri (via Bekir Yalçınkaya)
  8. ^ Kodaman Bayram, Babacan Hasan, Hafız İbrahim Demiralay hatıratı ve Isparta'da milli mücadele ile ilgili bilgiler. Göller kültür dergisi, no:6.
  9. ^ Şarkikaraağaç Tarihi, Ramazan Tunç, Sayfa: 96-99
  10. ^ "Çarıksaraylar Haritası Şarkikaraağaç Isparta". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020. 
  11. ^ "Çarıksaraylar 2024 yılı nüfusu". 13 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "Genel Bilgiler". sarkikaraagac.gov.tr. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020. 
  13. ^ a b c d e f g h i j k l m "Çarıksaraylar Belediyesi". YerelNet.org.tr. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017. 
  14. ^ "Isparta Çarıksaraylar Seçim Sonuçları, 31 Mart 2024 Çarıksaraylar Yerel Seçim Sonuçlarıı". www.sabah.com.tr. 2 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2025. 
  15. ^ "Isparta Çarıksaraylar Seçim Sonuçları - 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri". Sabah. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020. 

Dış bağlantılar