Vikipedi:Adil kullanım gerekçelendirme yönergesi

Bu sayfa Vikipedi için bir yönergedir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Ancak değiştirilmesi mümkündür ve sağduyuyla ele alınması gerekmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistlerden onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin.

Kısayollar VP:AKGK VP:AKGY

Vikipedi'de telif hakkı saklı materyal kullanıldığı zaman, o medyanın Resim açıklama sayfasında telifli kullanım gerekçesinin, Vikipedi adil kullanım politikalarına uygun olarak kullanıldığının belirtilmesi gerekmektedir. Bu haklı gerekçelendirme sayesinde diğer kullanıcılar adil kullanımın geniş çaplı bir kullanıma mı yoksa sınırlı bir kullanıma mı izin verdiğini anlayabileceklerdir. Ayrıca, bu adil kullanım gerekçelendirmesi, adil kullanımın, Vikipedi'ye uygun bir kullanım olup olmadığının da belirlenmesi konusunda da yardımcı olacaktır.

Eğer telif hakkı saklı bir resim ya da medya dosyasını kullanmak istiyorsanız, materyalin açıklama sayfasına aşağıdaki iki nokta mutlaka belirtilmelidir:

1. Adil kullanım'a uygun bir telif etiketi. Bilgi için Adil kullanım etiketlerine bakınız.
2. Detaylı bir adil kullanım gerekçesi. Resmin değişik maddelerdeki her bir kullanımı için ayrı bir gerekçe (maddeye özgü) mutlaka belirtilmelidir. Her gerekçe materyalin kullanıldığı maddenin adını mutlaka içermelidir.

Bir dosyayı yüklemeden önce mutlaka Adil kullanım yönergesini incelediğinizden emin olun. Unutmayın ki Vikipedi'nin adil kullanım politikası birçok ülkenin yasalarından daha sıkıdır.

Not: Hem telif etiketi hem de adil kullanım gerekçelendirme bilgisinin ikisini birden içermeyen materyaller yedinci günün ardından silinebilir.

İyi yazılmış bir gerekçelendirme mutlaka Adil kullanım politikasında bahsi geçen unsurların tamamını karşılamalıdır ve şu şekilde yazılmalıdır:

• Telifli çalışmanın ne kadarlık bir miktarı kullanılmıştır ve bu kullanım telif hakkı sahibinin kullanım hakkı ile ne kadarlık bir çelişme durumu yaratmaktadır. Örnek vermek gerekirse, kullanılan materyal bir fotoğraf ya da logo ise, çalışmanın tamamı kullanılmış demektir. Diyelim ki bir belgeselin en önemli buluşunun göründüğü ya da bir filmin en can alıcı ve sonuna dair bilgi veren sahnesinin göründüğü bir ekran yakalama görüntüsü her ne kadar çalışmanın çok küçük bir bölümünün kullanıldığı anlamına gelse de telif hakkı sahibinin hakları ile çelişmektedir. Müzik örneklerinin uzunluğunun tüm bir şarkının uzunluğunun %10'undan daha uzun ya da 30 sn'den daha uzun olmaması gerekmektedir. Hangisi daha kısa ise o durum seçilmelidir.
• Orijinal çalışmanın boyutunun küçültülüp küçültülmediği ya da müzik örnekleri için, kalitesinde bir azaltmaya gidilip gidilmeyi, eğer uygulanmış ise, belirtilmelidir.
• Materyalin madde içinde kullanılmasının amacı nedir?
  • Materyal, kullanıldığı maddedeki ana tema ile ilgili bir logo, fotograf ya da sanat eseri midir?
  • Materyal, kullanıldığı maddenin başlığının ya da temasının en önemli görsel destekleyicisi midir? (örnek:bir şirketin logosu gibi ya da bir bilgisayar oyununun kutusunun resmi gibi)
  • Materyal, maddenin temasını mı göstermekte? (örnek: bir filmden alınmış ekran yakalama görüntüsü)
  • Materyal, belli bir konu hakkında eleştiri ya da yorum yapmak için mi kullanılmış?
• Materyalin telif hakkı serbest olan bir alternatifinin bulunması olasılığı nedir?
  • Eğer materyal, bir filmin ekran yakalama görüntüsü ya da bir şirketin logosu ise, tabiki bu materyalın serbest telifli bir alternatifi bulunamaz - dünya üzerindeki hiçbir kaynak bu materyallerin serbest telifli bir alternatifini üretemez. Ancak diğer yandan, materyal bir fotograf ise, bunun serbest telifli bir alternatifinin üretilmesi, hatta bir Vikipedist tarafından üretilmesi bile çok büyük bir olasılıktır.
• Diğer kullanıcıların, materyalin adil kullanım gerekçesini daha iyi anlamalarına yardım edecek diğer tüm ek bilgiler.

{{Telifli kullanım gerekçesi}} şablonunu kullanarak gerekçelendirme içinde olan tüm öğeleri kapsayan bir gerekçelendirme yapabilirsiniz:

{{Telifli kullanım gerekçesi
| Açıklama            = 
| Kaynak              = 
| Madde               = 
| Miktar              = 
| Düşük çözünürlük    = 
| Amaç                = 
| Değiştirilebilirlik = 
| Ek bilgi            = 
}}

Ek bilgi kısmı isteğe bağlıdır ve boş bırakılabilir.

Eğer dosya birden fazla maddede kullanılacak ise gereksiz şablon kirliliğini engellemek ve resim sayfasının dosya büyüklüğünü şişirmemek için genel bir adil kullanım bilgilendirmesi için {{Adil kullanım resmi bilgi}} şablonunu kullanıp dosyanın kullanıldığı her madde için ayrı gerekçelendirmeyi ise {{Adil kullanım resmi gerekçe}} şablonu ile yapabilirsiniz.

Gerekçelendirme şablonlarının daha özel amaçlı kullanımlarını Adil kullanım etiketleri kategorisinde bulabilirsiniz.

Aşağıda birkaç iyi örnek bulabilirsiniz. İyi bir gerekçelendirme, telifli kullanımın nedenini, niçin yerine serbest kullanımlı bir alternatifinin bulunamayacağını ve kullanıldığı her maddede hangi amaç ile kullanıldığı bilgilerini içermelidir. Eğer materyal birden fazla maddede kullanılacak ise, her kullanımın ayrı ayrı gerekçelendirilmesi gerekmektedir. Eğer kullanıldığı maddenin içeriği materyalin hakkında bilgi veriyorsa bunu mutlaka belirtmelisiniz çünkü bu adil kullanım gerekçesini kuvvetlendiren bir uygulamadır. Her gerekçelendirme, açık bir şekilde, hangi maddeye ait olduğunu belirtecek biçimde madde adını içermelidir.

Aşağıdakiler sadece örnektir, lütfen kopyalamayınız.

Logonun temasını anlatan bir madde içindeki logo kullanımı

=== ] maddesindeki adil kullanım ===

Her ne kadar bu resmin telif hakkı saklı olsa da materyal yine de adı geçen mdaddede Vikipedi'nin adil kullanım politikalarına uygun olarak kullanılmıştır çünkü:

# Resim, logo ile ilgili olarak bir eğitim maddesini görselleştirmek için kullanılmaktadır.

# Resim, maddenin temasının en önemli betimleyici unsuru olarak kullanılmaktadır.

# Düşük çözünürlüklü bir resim olduğu için telif hakkı sahibinin alehinde kullanılması zordur.

# Logo, maddenin okuyucularının, telif hakkı sahibinin maddeyi yazdığını sanmasına yol açacak bir şekilde kullanılmamıştır.

# Resmin benzer bir eğitim amaçlı kullanıma uygun bir başak telifsiz veya serbest telifli bir resimle değiştirilebilmesi olası değildir.

• Vikipedi:Logolar ile uyumlu kullanıldığına dair, logonun düşük çözünürlükte yüklendiğine dair bilgiler türünden ek bilgiler girilmelidir.

Tarihi fotograflar

=== ] maddesindeki adil kullanım ===

Her ne kadar bu resmin telif hakkı saklı olsa da materyal yine de adı geçen mdaddede Vikipedi'nin adil kullanım politikalarına uygun olarak kullanılmıştır çünkü:

# Çok ünlü birinin çok önemli ve özel bir resmi olduğu için.

# Orijinaline göre çok daha düşük çözünürlükte ve bu kopyasını kullanarak başka kopyalar yapmak çok daha kalitesiz sonuçlar verecektir.

# Fotoğraf sadece bilgi verme amaçlı olarak kullanılmaktadır.

# Fotoğrafın, madde içindeki kullanımı maddeye çok belirgin ve değerli bir şekilde katkı sağlamaktadır.

Tekrar belirtmek gerekirse, yukarıdakiler sadece genel birer örnek olması açısından verilmiştir, dolayısıyla konuyla ilgili daha fazla bilgi için Adil kullanım yönergesine bakınız, lütfen. Verilen bilginin çok net ve belirgin olduğundan mutlaka emin olunuz. Özellikle de kullanılan materyali maddede neden kullanma gereksinimi duyduğunuzun açıklaması çok net ve belirgin olmalıdır. Unutmayın ki bir adil kullanım gerekçelendirmesi yapmanız o materyalin daha sonra silinmeyeceği anlamına gelmemektedir; ancak bu yolla, diğer kullanıcılara o materyali Vikipedi'nin adil kullanım poltikalarına uygun olarak neden yükleme ve kullanma gereksinimi duyduğunuzun açıklamasını yapmış olmaktasınız.

Daha fazla gerekçelendirme örneği için Vikipedi:Adil kullanım gerekçelendirme örnekleri sayfasına bakınız.

VP:HS#D5: Serbest bir lisans veya kamu malı kapsamında olmayan telif hakkı saklı (adil kullanım vb.) dosyalar, herhangi bir maddede kullanılmadığı takdirde işaretlendikten 7 gün sonra silinebilir. Bu dosyalar için {{subst:Kullanılmayan dosya}} şablonunu kullanınız.

VP:HS#D6: Yanlış adil kullanım etiketine sahip (herhangi bir maskot resmi için {{Logo}} etiketi gibi) dosyalar ile içerikte kullanımı adil kullanım politikasına uymayan dosyalar, yükleyen kullanıcıya haber verildikten 48 saat sonra silinebilir.

VP:HS#D7: 1 Ekim 2008 tarihinden sonra yüklenen özgür olmayan dosyalar adil kullanıma giriyor olmasına rağmen kullanım gerekçelendirilmesi yapılmamışsa işaretlendikten bir hafta sonra silinirler. Bu dosyalar için {{subst:Gerekçesiz dosya}} şablonunu kullanabilirsiniz.

Lütfen resimleri silmeden önce gerekçelendirmedeki sorunları giderme alternatifini de göz önünde bulundurunuz.

Bu yönerge 1 Ekim 2008 tarihinden sonra yüklenmiş dosyalar için kesin aranan bir uygulama olmuş ve bu tarihten sonra yüklenmiş gerekçesiz adil kullanım dosyaları silinmek üzere etiketlenmeye başlanmıştır.

• Yardım:Resim yükleme