Tırnak işareti
Bu yazıda hem uzmanların hem de meraklıların dikkatini çeken büyüleyici bir konu olan Tırnak işareti'i inceleyeceğiz. Tırnak işareti, toplum üzerindeki etkisinden bilimsel alandaki etkilerine kadar son yıllarda benzeri görülmemiş bir ilgi uyandırdı. İlerleyen sayfalarda Tırnak işareti'in kökeninden bugünkü gelişimine kadar farklı yönlerini inceleyeceğiz. Derinlemesine analiz ve somut örnekler aracılığıyla, Tırnak işareti'e zenginleştirici ve anlayışlı bir bakış sunmayı umuyoruz, böylece okuyucularımız onun çağdaş dünyadaki önemini ve etkisini daha iyi anlayabilirler.
|
“ ”
" " ‘ ’ ' 'Tırnak işareti | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Tırnak işareti (“ ”), bir noktalama işaretidir. Kelime veya kelime gruplarının bir başına bir de sonuna gelecek şekilde (ikili olarak) kullanılır. Tırnak işareti içindeki bir cümlede yeniden tırnak içine alınması gereken sözler tek tırnak işareti içine alınır.
Kullanımı
Kitapların ve yazıların adları ile başlıkları tırnak içine alınır:
- Yahya Kemal'in bazı şiirleri “Kendi Gök Kubbemiz” adı altında yayımlandı.
- “Yazım Kuralları” bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.
Metin içerisinde geçen bazı özel isimler vurgulanmak istendiğinde kullanılır:
- Yıllardır "Varlık" dergisini büyük bir zevkle okurum.
Metin içerisinde özellikle belirtilmek istenen kısımlar tırnak içine alınabilir:
- Yeni bir “barış taarruzu” başladı.
Not: Cümle içerisinde özel olarak belirtilmek istenen sözler, kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine alınmaksızın koyu yazılarak veya eğik yazıyla (italik) dizilerek de gösterilebilir:
- Höyük yerine Anadolu'da tepe sözcüğü kullanılır.
- Cahit Sıtkı'nın Şairin Ölümü şiirini Yahya Kemal çok sevmişti.
Tırnak işareti bir metin içerisinde başkalarından veya başka metinlerden aktarılan sözlerin (alıntıların) başına ve sonuna konur:
- Atatürk "Yurtta sulh cihanda sulh." sözüyle barışa verdiği önemi dile getirmiştir.
- Tilkiye "Tavuk kebabı yer misin?" diye sormuşlar; "Adamı güldürmeyin." demiş.
Karşılıklı konuşmalarda uzun çizgi (—) işareti yerine kullanılabilir:
- Bir yaz günü aslan su içip serinlemek amacıyla göl başına gelmiş. O sırada yaban domuzu da suya eğiliyormuş. Aslan: "Çekil bakalım da su içelim." diye kükremiş. "Ne demek çekil?" demiş yaban domuzu.
Cümle içinde geçen yabancı sözcükler tırnak içine alınır.
- Köpeğin İngilizce karşılığı "dog"dur.
Not: Birden fazla paragrafı kapsayan alıntılarda, her paragraf ayrı ayrı tırnak içine alınır.
Diğer noktalama işaretleri ile birlikte kullanımı
Tırnak içine alınan ifade tam bir cümle ise kendi noktalama işaretlerini korur. Bu cümlenin sonuna gelen ünlem, soru, nokta, virgül gibi noktalama işaretleri tırnak işaretinin "içine" konur:
- Kurda "Neden boynun kalın?" demişler; "İşimi kendim görürüm de ondan." demiş.
Bir alıntı yapılacağı "şöyle söylemiş, demiş ki" ve benzeri şekillerde anons edildiğinde, alıntıdan önce iki nokta konur:
- Ne güzel söylemiş D. H. Lawrence: "Çok biliyoruz ama az duyuyoruz."
- Kral Eğleniyor piyesi başarı kazanamayınca Alphonse Daudet der ki: "Doğru, kral eğleniyor; fakat kraldan başka eğlenen yok!"
Tırnak içerisine alınmış sözcüklerden sonra gelen ekler ayrıca kesme işareti (') ile ayrılmaz ve tırnak ile ek arasında boşluk bırakılmaz.
- Reşat Nuri Güntekin'in “Acımak”ını okumanızı tavsiye ederim.
Tırnak arasındaki ifade içerisinde yeniden tırnak kullanılması gerekirse tek tırnak işareti (') kullanılır:
- Annem kardeşime "Neden öğretmenine 'Annemler veli toplantısına katılamayacak.' dedin?" diye sordu.
- Edebiyat öğretmeni "Şiirler içinde 'Han Duvarları' gibisi var mı?" dedi ve Faruk Nafiz’in bu güzel şiirini okumaya başladı.
Ayraç (parantez) ile tırnak işaretinin kullanılacağı yerlerin birbirine karıştırılması hâlinde anlama bakılır. Tırnak işareti içindeki kısım çıkartıldığında anlam bozulurken, parantez içindeki kısım çıkartıldığında anlam bozulmaz:
- Hatasız (kusursuz) kul olmaz.
- Cahit Sıtkı'nın "Otuzbeş Yaş" adlı şiirini ilk kez ortaokulda okumuştum.