Nöroloji

Nöroloji

Hipokampustaki nöronlardan çıkan dendritlerin ağı.
Yapı	Sinir sistemi
Önemli hastalıklar	radikülopati, nöropati, görsel karıncalanma, inme, demans, nöbetler ve epilepsi, Alzheimer hastalığı, Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
Önemli testler	Bilgisayarlı tomografi, Manyetik rezonans görüntüleme, Lomber ponksiyon EEG
Mütehassıs	Nörolog

Nöroloji ya da sinir bilimi, genel olarak beyin, beyin sapı, omurilik ve çevresel sinir sistemiyle kasların hastalıklarını inceleyen, cerrahi dışındaki tedavi uygulamalarını içeren tıp bilimi dalıdır. Nöroloji zamanla içine kapalı ve sınırlı bir dal olmaktan çıkmış, epilepsi, hareket bozuklukları, beyin damar hastalıkları, bunamalar, uyku bozuklukları gibi ayrıca özelleşmişlik gerektiren alt disiplinlere bölünmüştür, bunun yanı sıra 19. yüzyılda ruh hastalıklarıyla birlikte ele alınırken, 20. yüzyıldan itibaren psikiyatri ayrı bir dal olarak ayrılmıştır. Tüm bu alanlardaki ciddi laboratuvar arka planının yanı sıra günümüze nöroloji pek çok başka tıp alanı ile multidisipliner bir ilişki içindedir ^{[kaynak belirtilmeli]}

Nöroloji, sinir sistemi hastalıklarını inceleyen geniş bir tıp dalıdır ve farklı uzmanlık alanlarına sahiptir:^[1]

• Klinik Nöroloji: Beyin, omurilik ve periferik sinir sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisiyle ilgilenir.
• Nörodejeneratif Hastalıklar: Alzheimer, Parkinson ve ALS gibi hastalıkların nedenlerini ve tedavi yöntemlerini araştırır.
• Nörofizyoloji: Sinir sisteminin elektriksel aktivitelerini inceleyerek EEG ve EMG gibi testleri kullanır.
• Nöroimmünoloji: Multipl skleroz (MS) gibi bağışıklık sisteminin sinir sistemi üzerindeki etkilerini inceleyen alan.
• Nörogenetik: Genetik faktörlerin nörolojik hastalıklar üzerindeki etkilerini araştırır.

Son yıllarda yapay zeka ve nöroteknoloji alanındaki ilerlemeler, nörolojik hastalıkların teşhis ve tedavisinde devrim yaratmaktadır. 2023 yılında yapılan bir araştırmada, yapay zeka destekli beyin taramalarının Alzheimer teşhisinde %90 doğruluk sağladığı gösterilmiştir. Ayrıca, beyin-bilgisayar arayüzleri (BCI) sayesinde felçli hastalar için yeni iletişim ve hareket kabiliyeti sağlanmaktadır.

"Nöroloji" terimini ilk kez İngiliz doktor Thomas Willis Cerebri anatome (Beyin Anatomisi) adlı bir eserinde ortaya atmıştır.^[2] "Nöroloji" kelimesi Türkçeye Fransızca neurologie, Fransızcaya İngilizce neurology, İngilizceyeyse Yeni Latince neurologia kelimelerinden girmişlerdir. Yüzeysel bir analizle, Grekçe νεῦρον (neúron) "sinir" kelimesiyle -λογία (-logía) "bilim, uzmanlık" edatının bileşiğidir.^[3][4]

• Birçok sistemik hastalık sinir sistemine ait bulgulara neden olabilirken, nörolojik hastalıkların bazıları da diğer organ sistemlerini etkilenebilir. Örneğin gebelikte değişen hormon düzeyleri vücudun sıvı ve tuz tutmasını kolaylaştırır, kemiklerin korunaklı yüzeylerinden geçen sinirler bu seviyelerde ödem etkisi nedeni ile bası altında kalarak zarar görürler. Sonuçta etkilenen bölgenin altında uyuşma, karıncalanma, ağrı, etkilenen kaslarda kuvvetsizlik gibi belirtiler ortaya çıkar. Benzer şekilde şeker hastalığı ve tiroid fonksiyon bozuklukları gibi hastalıklarda bu duruma zemin hazırlar. Bu ve benzeri pek çok nörolojik hastalık tek bir sisteme ait bulgu vermediğinden, başvuru sırasında hastaların birçoğu farklı branş hekimlerince görülür.
• Nöroloji polikliniklerine başvuru şikayetleri başlıca; baş ağrıları, baş dönmeleri, inmeler, şuur değişikliği ile giden hastalıklar (epilepsi = sara vs), el ayak uyuşmaları, çeşitli kas güçsüzlükleri gibi durumlardır.
• Yaşlı nüfusun artışı, hipertansiyon, kalp hastalığı ve diyabet gibi sistemik hastalıkların ve bunlara bağlı komplikasyonların daha sık rastlanır olmasına yol açmaktadır. İnme bu komplikasyonların en dramatik ve en korkulanıdır. Kraniyal tomografi ve/veya magntik rezonans görüntülemesi, ekokardiografi ekstrakranial dopler gibi tetkikler inme kliniği ile başvuran hastalarda uygulanmakta, alınan sonuçlar hastaların takip ve tedavilerine katkıda bulunmaktadır. Koma, ilerleyici inme, sık tekrarlayan nöbetler gibi hasta yaşamını tehlikeye sokan ciddi durumlarda hastaların takip ve tedavisi yoğun bakım ünitesinde sürdürülmektedir.
• El ve ayak uyuşmaları gibi sık rastlanılan yakınmalarla ortaya çıkan nöropatileri değerlendirmek ve bel, boyun fıtığı gibi ağrılı durumların tanısında dinamik bir tanı yöntemi olan emg (elektro miyo-nörografi) tetkiki elektrofizyoloji laboratuvarında yapılabilmektedir.
• Başta epilepsi olmak üzere santral sinir sisteminin birçok hastalığında ayırıcı tanı amacı ile kullanılan eeg (elektro ensafolo grafi) tetkiki de elektrofizyoloji laboratuvarında yapılabilmektedir.
• Toplumsal bir sorun olma yoluna giden işgücü verimi ve üretkenliği engelleyen baş ağrısı yakınmaları; baş ağrısı polikliniğinde değerlendirilebilmektedir.
• Nöroloji Bölümü bünyesinde gerçekleştirilen incelemeler, beynin elektriksel aktivitesinin kâğıt üzerine dökülmesiyle gerçekleştirilen EEG ve sinirlerin, kasların ve omuriliğin ve bunların bağlantılarının hastalıkları ile alakalı ölçüm testleri olanEMG'dir. EEG,. beyin dalgalarının değişiklikler gösterdiği hastalıklarda, özellikle epilepside kullanılan bir tetkiktir. EMG ise hızlı bir şekilde yapılıp hastanın tedavisinde kullanılmalıdır. Bunlar diğer branşlara yönlendirme ve hastaların tedavisinin planlanması açısından gerekli olan ölçüm yöntemleridir. Hastanın getirildiği andan itibaren görüntüleme, laboratuvar gibi tüm incelemelerinin bir çatı altında yapılabilmesi ve teşhisinin konulabilmesi hasta açısından çok büyük bir avantajdır.

• MRI
• BBT
• EEG
• EMG
• X-Ray (Direkt Grafi)

Beyin, omurilik ya da sinirlerin elektriksel yapısındaki anormallikler çeşitli nörolojik bozukluklara yol açabilmektedir.Bu semptomlara örnek; inme, kas zayıflıkları, koordinasyon problemleri, his kaybı, nöbet geçirme, sersemlik, acı ve şuur kayıplarıdır. Birçok tanımlanmış nörolojik hastalık bulunmaktadır, bazıları nispeten yaygındır fakat genellikle az görülmektedir.

Beyin, omurilik ve sinir hastalıklarını şu şekilde listelenmiştir;^[6]

• Beyin
  • Beyin lobuna bağlı beyin hasarı
    • Ön lob hasarı
    • Yan lob hasarı
    • Şakak lob hasarı
    • Artkafa lob hasarı
  • Tiplerine göre beyin fonksiyon hasarları:
    • Afazi (konuşma zorluğu ya da yitimi)
    • Disgrafi (yazı yazma bozukluğu)
    • Dizartri (sözcükleri söylemede güçlük)
    • Apraksi (İşlev Yitimi)
    • Agnozi (bilinçsizlik)
    • Amnezi (Unutkanlık)
• Omurilik hastalıkları
• Periferik sinir hastalığı
• Kafatası sinir hastalığı (örnek: Trigeminal nevralji)
• Otonom sinir sisitemi hastalıkları (örnek: Disotonomi)
• Nöbet geçirme hastalıları (örnek :Epilepsi)
• Merkez ve periferik sinir sistemi hareket bozukluğu hastalıları (örnek:Parkinson, temel titreme, Amyotrofik lateral skleroz-ALS, Tourette sendromu ve Multipl skleroz-MS)
• Uyku Hastalıkları (örnek: narkolepsi)
• Migren ve diğer tip baş ağrıları (örnek:Küme baş ağrısı, Gerilim tipi baş ağrısı)
• Sırt ve boyun ağrıları
• Merkez Nöropati
• Nöropsikiyatrik hastalıklar

• Türk Nöroloji Derneği 14 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Türk Nöroloji Dergisi 19 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Nöroloji Merkezi