Hezhou dili

Günümüzde Hezhou dili günümüz toplumunda büyük ilgi gören ve tartışılan bir konudur. Giderek daha fazla insan Hezhou dili ve bunun günlük yaşamın çeşitli alanları üzerindeki etkisi hakkında daha fazla bilgi edinmekle ilgileniyor. Kişisel yönlerden toplumsal konulara kadar Hezhou dili, dikkatle araştırılıp analiz edilmesi gereken bir konu haline geldi. Bu yazı boyunca Hezhou dili ile ilgili farklı bakış açılarını ve yaklaşımları inceleyerek, günümüzde oldukça tartışılan bu konuya eleştirel ve zenginleştirici bir vizyon kazandırmayı amaçlıyoruz.

Hezhou dili
Ana dili olanlarÇin
BölgeKansu Eyaleti - Linxia Hui Özerk İli (tarihî Hezhou İli'nin kapsamına giren alanlar)
Dil ailesi
Uygurcanın temelinden oluşmuş kreol dili veya Uygurca ile Mandarin temellerinden oluşmuş karma dil
Dil kodları
ISO 639-3–
Glottologhezh1244[1]

Hezhou dili[a] (Çince (basitleştirilmiş): 河州话; Çince (geleneksel): 河州話; pinyin: Hézhōuhuà) Çin'in Kansu eyaletinde konuşulan kreolleşmiş karma dildir. Yüzyıllardır Linxia (eski ismiyle "Hezhou") İli'nin lingua franca'sı olarak işlev göstermiştir. Uygurca ve belki de Salarcanın temellerinden oluşmuştur. Mandarin Çincesiyle yeniden sözcükleşme süreci geçirmiştir; yani sözcüklerin neredeyse tümü Çince kökenlidir. Buna rağmen, dilbilgisi açısından Türk dili özelliklerine sahiptir: Hezhou dilinde altı farklı isim hâli, eklemeli morfoloji ve özne-nesne-fiil cümle yapısı mevcuttur. Hezhou dilinde hem Türkçe hem de Çince kökenli son ekleri kullanılmaktadır; Çince kökenli olanlar özgün işlevlerini kaybetmişlerdir ve Çince anlambilimiyle ilişkilerinden yoksun sayılırlar. Fonolojisi Çinceye çok benzer: Hezhou dilinde üç farklı ton mevcuttur, fakat Hezhou dilindeki ton değişimi Çinceninkinden farklı şekilde çalışır.[3] Han, Hui, Donşian ile Bao'an etnik gruplarında Hezhou dilini konuşanların arasında etnik gruba göre ton kullanımında farklılıklar gözlemlenmiştir, fakat Hezhou dilini anadil olarak konuşanlarda bu farklılıkların ortaya çıktığı yönünde belirtiler yoktur.[4]

Bir zamanlar Hezhou dilinin büyük oranda Türk etkisi görmüş ve tonlama sistemini gitgide kaybetmekte olan bir Çin dili olarak görülürdü; günümüzde Hezhou dilinin aslında bunun tam tersi olduğu ve ton sisteminin kaybolmaktan çok daha fazla gelişmekte olduğu düşünülmektedir.[3]

Konuyla ilgili yayınlar

Dipnot

  1. ^ Çin kaynaklarında "Linxia lehçesi" (Çince (basitleştirilmiş): 临夏方言; Çince (geleneksel): 臨夏方言; pinyin: Línxià fāngyán) veya "Linxia ağzı" (Çince (basitleştirilmiş): 临夏话; Çince (geleneksel): 臨夏話; pinyin: Línxiàhuà) terimleri de kullanılır.[2]

Kaynakça

  1. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Hezhou". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  2. ^ "临夏方言" [Linxia Lehçesi]. Baidu Baike (Çince). 18 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020. 
  3. ^ a b Mei Lee-Smith (1996) "The Hezhou language", in Wurm et al. (eds) Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas, ss. 865–874.
  4. ^ Dillon, Michael (2013). China's Muslim Hui Community: Migration, Settlement and Sects. s. 160.