Günümüz dünyasında Aktarımsal tıp, dünya çapında milyonlarca insanı şaşırtmaya ve hayran bırakmaya devam eden bir konudur. Var1, ortaya çıkışından günümüze kadar araştırmaların, tartışmaların ve hayranlıkların konusu olmuş ve günlük yaşamın sayısız alanında etkisi olmuştur. Yıllar geçtikçe Aktarımsal tıp gelişerek sosyal, politik, ekonomik ve teknolojik değişimlere uyum sağlayarak kendisini evrensel bir ilgi konusu olarak pekiştirdi. Bu makalede Aktarımsal tıp'in çeşitli yönlerini inceleyeceğiz ve günümüz toplumu üzerindeki etkisini analiz edeceğiz.
Aktarımsal tıp (Aktarımsal tıp bilimi, klinik öncesi araştırma, kanıta dayalı araştırma ve ya hastalık odaklı araştırma olarak da kullanılır[1]), biyoloji alanındaki gelişmeleri tıp alanına aktararak onların hastalıklardaki olası kullanım alanlarını, ilişkilerini; insan sağlığı ve sağ kalımını geliştirmedeki etkisini belirlemeyi hedefleyen araştırma alanıdır. Laboratuvar araştırmaları ile hasta bakımı arasında kurduğu bağ sebebi ile "tezgah başından yatak başına" (İngilizce: "bench-to-bedside") şeklinde tanımlanmaktadır.[2] Bu özellikleri ile temel bilimler ile klinik bilimler arasında konumlanmaktadır.
Avrupa Aktarımsal Tıp Derneğinin tanımınca biyomedikal alanın disiplinlerarası bir dalı olup, üç sac ayağının desteğine ihtiyaç duyar: tezgah başı, yatak başı ve topluluk.[3] Aktarımsal tıbbın amacı, önleme, teşhis ve tedavilerde iyileştirmeleri teşvik etmek için bu sac ayağı disiplinleri, kaynakları, uzmanlığı ve teknikleri birleştirmektir. Buna göre, aktarımsal tıp, temel amacı, küresel sağlık sistemini önemli ölçüde iyileştirmek için çeşitli nitelikteki varlıkları bireysel sütunlar içinde birleştirmek olan oldukça disiplinler arası bir alandır.[3] Hızla gelişmekte ve büyümekte olan bir alan olarak sıkı uzmanlıklar arası işbirliklerini gerekli kılmaktadır. Temel olarak:
Aktarımsal tıp araştırmaları klinik ihtiyaçların karşılanmasına yönelik güdümlü temel araştırmalar şeklinde veya temel araştırmalar sonucunda elde edilen bilgi birikimlerinin klinikte uygulama alanlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi şeklinde yürütülebilir. Her iki türden araştırmalar, farklı disiplinlerden araştırmacıların iletişim halinde olmasını ve disiplinler arası bilgi transferini gerektirir. Aktarımsal araştırmanın başlıca 5 aşaması vardır:[4]
Tanım | Araştırma türü | Aktarım alanı | |
---|---|---|---|
A0 | Hastalıkların tanısı ve tedavisine yönelik
olasılık ve fırsatların belirlenmesi |
Temel araştırma, deneysel geliştirme. (Temel
bilimler, Mühendislik bilimleri, Temel tıp bilimleri) |
|
A1 | Aday klinik uygulamaların belirlenmesi | Kavram ispatı çalışmaları, Faz 1 klinik çalışmalar | Laboratuvardan insana |
A2 | Kanıta dayalı klinik uygulamaların
geliştirilmesi |
Faz 2-3 klinik çalışmalar, yöntem geliştirme. | İnsandan hastaya |
A3 | Klinik uygulamaların tıbbi yönteme
dönüştürülmesi |
Faz 4 klinik çalışmalar, klinik etki çalışmaları | Hastadan tedaviye |
A4 | Yeni yöntemlerin toplumsal etkilerinin
belirlenmesi |
Toplum takibi | Tedaviden toplum sağlığına |
Birçok üniversite bünyesindeki anabilimdalları aktarımsal tıp doktora programlarına öğrenci kabul etmektedir.
Doktora eğitimi veren bölümler
Yüksek lisans eğitimi veren bölümler
] ]