Günümüz dünyasında Adat û Rusumatnameê Ekradiye eşsiz bir önem kazanmıştır. Adat û Rusumatnameê Ekradiye gerek toplum üzerindeki etkisi, gerek popüler kültür üzerindeki etkisi, gerekse tarihteki önemi nedeniyle incelenmeye ve tartışılmaya değer bir konudur. Adat û Rusumatnameê Ekradiye, ortaya çıkışından bugünkü etkisine kadar insanlık üzerinde silinmez bir iz bıraktı. Bu makalede, Adat û Rusumatnameê Ekradiye ile ilgili tüm yönleri ayrıntılı olarak inceleyerek onun farklı bağlamlardaki önemini ve anlamını anlamaya çalışacağız. Derinlemesine analiz ve eleştirel bir bakışla Adat û Rusumatnameê Ekradiye'e ve onun günümüz toplumundaki sonuçlarına ışık tutmayı umuyoruz.
Adat û Rusumatnameê Ekradiye veya Kürtlerin Adetleri (Kürtçe: Adetên Kurdan), Kürt tarihçisi Mahmud Beyazidi'nin eseridir, eserde Kürtlerin örf ve adetleri yazılmıştır.[1]
Kürtlerin Örf ve Adetleri ismini taşıyan bu eserin el yazmaları, Rus asıllı Aleksandr Auguste Jaba tarafından korunmuş olup onun sayesinde günümüze ulaşmıştır. Eserin sonraki yıllarda çeşitli baskı ve tercümeleri yayınlanmıştır. Qanate Kurdo'nun editörlüğü ve Margarita Borisovna Rudenko'nun önsözüyle 1963'te kitabın Rusça tercümesi ve orijinal hali beraber yayınlanmıştır.[2] Eserin bu baskısında yer alan orijinal nüsha, 1979'da D. Îzolî tarafından latin harflerine çevrilerek Adetên Kurdîstan ismiyle yayınlandı.[3] Eser, Kürtlerin Örf ve Adetleri ismiyle Abdullah Babekir Pişdari tarafından 1998'de Türkçeye çevrilmiştir.[4]
Son dönemde kitabın yeni nitelikli basımları yapılmıştır. 2010'da Ziya Avcı tarafından orijinal nüsha, Rusça tercüme ve Latin harfli Kürtçe transkripsiyonu ile birlikte hazırlanan kitap,[5] 2012'de yazar ve araştırmacı Jan Dost tarafından yayına hazırlanmış ve notlandırılmış, Arapça harflerle yazılmış orijinal metinle birlikte yayınlanmıştır.[6]
Eser üzerinde Murad Celalî Adat û rusûmatnameʼê Tewayifê Ekradiyeya Mela Mehmûdê Bazîdî (Metn û lêkolîn)/ Molla Mehmûdê Bazîdî'nin 'Adat û Rusûmatnameʼê Tewayifê Ekradiye adlı risalesi (İnceleme ve metin) ismiyle bir yüksek lisans tezi hazırlamış ve eserin bütün el yazma nüshalarını karşılaştırmıştır. Bu çalışma Mela Mehmûdê Bazidî û Adat û Rusûmatnameê Tewayifê Ekradiye ismiyle kitap olarak da yayınlanmıştır.[7]