Ä

Günümüz dünyasında, Ä toplumun geniş bir kesimi için büyük önem taşıyan ve ilgi duyulan bir konu haline geldi. Hem uzmanlar hem de amatörler, çalışkan ve meraklılar, Ä'de keşif ve tartışma için verimli bir alan buldular. Teknolojinin ve küreselleşmenin ilerlemesiyle birlikte Ä daha da büyük bir ilgi kazandı ve çeşitli bilgi alanlarında bir çalışma ve ilgi nesnesi haline geldi. Bu makalede, Ä'in büyüleyici dünyasını inceleyerek etkisini, zaman içindeki gelişimini ve ona yaklaşılabilecek farklı bakış açılarını keşfedeceğiz.

Latin alfabesi
Ää harfi
Ä ä
Ä ä

Ä veya ä, çoğunlukla Kuzeybatı Avrupa dillerinde yaygınlık gösteren bir harftir. Almanca, Lüksemburgca, Fince, İsveççe, Slovakça, Türkmence, Gagavuzca, Aymaraca ve Estoncada kullanılır ve bazılarında /æ/, bazılarında /ɛ/ sesini gösterir. Aynı ses Azericede Ə harfi ile, Norveççe, Danca, Faroece ve İzlandaca'da Æ harfi ile gösterilir.

Kullanımı

Fince, Türkmence ve Tatarca dillerinde Ä harfi daima /æ/ sesini temsil eder. Fincede ve Tatarcada alfabenin sonlarında, Z'den sonra, bulunur. Türkmencede alfabenin 6. harfi olarak E'den hemen sonra gelir. İsveççe ve Estoncada Ä harfi, bazen /æ/, bazen de /ɛ/ olarak okunur. Bu dillerde de, tıpkı Fincedeki gibi, Ä harfi Z'den sonra gelir. Almanca ve Slovakçada bu harf /ɛ/ sesini temsil eder. Ayrıca Kâzım Cömert Tokayev'in sunduğu Kazak Latin Alfabesi taslağında bu harf /æ/ sesini temsil etmek için kullanılmıştır. Birtakım Kiril alfabelerinde de bu harfin kullanıldığı görülmüştür.

Tarihi

Ortaya Çıkışı

Ä harfi, işaretsiz A harfinin üstüne Umlaut (¨) eklenerek elde edilmiştir. Umlaut işaretinin tarihi, matbaanın icat edildiği zamanlara dayanmaktadır. Alman matbaacılar, Almancada bulunan ae diyagrafını yerden tasarruf etmek için e'yi a'nın üstüne yazarak yazmaya başlamışlardır. O zamanlar baskın el yazısı olan Kurrentschrift'te e harfi 2 çizgiden ibaret olduğundan, bu e harfi zamanla 2 çizgiye ve daha da sonra iki noktaya dönüşmüştür.

Yayılışı

İskandinav ülkeleri bu zamana kadar /æ/ sesini Æ harfi ile göstermekteydi. Ancak Almanya'da bu yazımın gelişmesinin ardından İsveç'te de bu stil benimsenmeye başlandı. O zamanlar İsveç hâkimiyetinde olan Finlandiya'da da /æ/ sesi aynı şekilde Ä ile gösterilmeye başlandı.

1927 yılında Türkiye Latin harflerine geçince /æ/ sesini Ä ile gösterilmesi öngörülmedi, yazımı fazla karıştırmamak için E ile gösterilmesi tercih edildi. Ancak Umlaut içeren diğer harfler (Ö ve Ü) benimsendiği için 1991'de SSCB yıkılınca bağımsız olan Türk devletlerinin bazıları, Latin alfabesine geçerken /æ/ için Ä harfini kullanma kararı aldılar.

Bilgisayar kodları

Karakter Ä ä
Unicode adı LATIN CAPITAL LETTER A WITH DIAERESIS LATIN SMALL LETTER A WITH DIAERESIS
Kodlamalar Ondalık Onaltılık Ondalık Onaltılık
Unicode 196 U+00C4[1] 228 U+00E4[2]

Ayrıca bakınız

ISO temel Latin alfabesi
Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx Yy Zz
Özel işaret almış A harfi
İki nokta işaretini kullanan harfler

tarih • paleografi • türetimler • diyakritik • noktalama • rakamlar • harf listesi

Kaynakça

  1. ^ ""Ä" U+00C4 Latin Capital Letter with Diaeresis Unicode Character". 2018. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021. 
  2. ^ ""ä" U+00E4 Latin Small Letter A with Diaeresis Unicode Character". 2018. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.